Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.06.1965, Blaðsíða 114

Tímarit Máls og menningar - 01.06.1965, Blaðsíða 114
Tímarit Máls og menningar sitt; og 3) Rauði herinn er búinn undir það að heyja langt stríð, og við höfura nóg af vetrarklæðnaði sem Þjóðverjar hafa ekki. Það er afdrifaríkur misreikningur sem þeir raunu hafa ástæður til að harma.“ Ég hitti Sokolovskí aftur í Berlín 1945 ogégminnti hann é samtal okkar í Vjazma, og á þá staðhæfingu hans að Rauði herinn væri byrjaður að „mala í sundur" þýzka herinn. Ilann brosti ánægjulega, sagðist muna eftir samtalinu og bætti við: „Já við höfum malað þá í sundur.“ Þrem vikum eftir þessa stund í Vjazma hófst fyrsta „úrslitasókn" Þjóðverja gegn Moskvu, og í desember fögnuðu Sovétmenn miklum sigri. Það þurfti nærri því ótrúlegt þolgæði og eldmóð sovézku verkamannanna að baki víglínunum, sem margir hverjir bjuggu við hræðilega örðug lífskjör, til að framkvæma það „kraftaverk“ sovézka hergagnaiðnaðar- ins sem gæti gert hina miklu gagnsókn í nóvember—marz 1942—43 mögulega. Ég legg á það áherzlu í bók minni að orustan um Stalíngrad var unnin nærri einvörðungu með sovézkum útbúnaði, — þó að láns- og leigukjara vörumar væru mikilsverðar fór magn þeirra ekki að aukast að ráði fyrr en síðar. Og svo var Leníngrad. Kannski gerðum við okkur ekki ljóst í Moskvu haustið 1941 hvílík afskapleg eldraun beið þeirrar borg- ar þriggja milljóna íbúa, sem var skorin frá „meginlandinu" að öðm leyti en því að stopulli „lífrás“ var haldið við yfir Ladóga- vatn. Ég fór ekki til Leníngrad fyrr en 1943, þegar verstu þrengingamar voru gengnar um garð, þó að Þjóðverjar væru enn í fjög- urra kílómetra fjarlægð frá Kírov-verk- smiðjunum og héldu enn uppi skotárásum á borgina. Þá voru aðeins um 500,000 eða 600,000 íbúar í Leníngrad (töluverður hluti íhúanna hafði verið fluttur burt), og borg- in virtist einkennilega tóm og auð, þó að hún væri eins falleg og vanalega þrátt fyrir mörg ör. Og þarna talaði ég við verkamenn í mörgum verksmiðjum, þar á meðal í Kírov-verksmiðjunum, og allir töluðu þeir um ógnir vetrarins 1941—42. Mörg af þessum samtölum, sem ég birti mikið úr í bók minni, eru ógleymanleg — sögur um menn sem dóu við vélar sínar og neyttu síðustu krafta sinna til að búa til enn eina sprengju fyrir hermennina á Len- íngrad-vígstöðvunum; eða um verkamann- inn gamla sem staulaðist inn til verk- smiðjustjórans og sagði: „Ég veit að ég er að deyja; viltu gera mér þann vinargreiða að láta grafa mig. Fólkið mitt er of veikburða og hungrað til að geta gert nokkurn hlut.“ Eða skólinn í Tambov-götu þar sem drengirnir sögðu mér frá vetrinum 1941— 1942 þegar þeir sátu við lexíur sínar í kjallaranum; það var 30 stiga frost og þeir höfðu ekki annað en hrörlegan ofn til að halda á sér hita. Þann vetur dó helmingur kennaranna. Þegar ég kom aftur til Leníngrad í sum- ar voru fáir „innbomir" Leníngradbúar enn á lífi. Ég átti þá tal við nokkra í viðbót af þeim sem lifðu af umsátina. Ég man sér- staklega eftir rosknum kvenlækni, sem nú var komin á eftirlaun, og hafði starfað í slysavarðliði umsátina á enda. Og þegar umsátin hafði verið brotin á bak aftur var hún send til sjúkrahúss fyrir utan Lenín- grad til að.stunda sjúka og særða fanga. „Sovét-læknar gera til sín strangar sið- ferðiskröfur,“ sagði hún, „og ég stundaði starf mitt samvizkusamlega. En guð veit að ég hafði andstyggð á því. Meðan ég var að sinna þessum hannsettu Þjóðverjum, duttu mér alltaf í hug bömin okkar í Len- íngrad, sem dóu úr hungri, eða voru drepin af sprengikúlu, eða misstu handlegg eða
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.