Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.06.1965, Blaðsíða 116

Tímarit Máls og menningar - 01.06.1965, Blaðsíða 116
Tímarit Máls og menningar mannkyninii, og nú var að hefjast: hegning fyrir Miinchen, hefnd fyrir sigurglott Hitl- ers í París; hefnd fyrir sprengjurnar sem varpað var á London, hefnd fyrir allt það sem Sovétþjóðirnar höfðuð orðið að þola. Og þá man ég líka eftir átakanlegu dæmi um mannúð rússneskra hermanna: ég sá rússneskan liðþjálfa í Stalíngrad sem hafði í fylgd með sér tvo heldur slæpta Þjóð- verja, verkamenn frá Berlín. Þeir máttu hrósa happi; hann hafði gefið þeim flóka- stígvél og fóðraðar úlpur og loðhúfur og gefið þeim að borða. Þegar ég spurði hann hvernig þeir væru, svaraði hann blátt á- fram: „O, rétt eins og annað fólk.“ Auðvitað voru þeir ekki allir „rétt eins og annað fólk“. Á árunum 1943—44 sá ég allan hinn hroðalega ávöxt þýzka liemáms- ins. Kharkov og Voronezj, Rostov, Orel og Kíev, hið „eydda land“ alla leið frá Vjazma til Hvítarússlands. Ég lýsi flestum þessara staða í bók minni. En ýmsu öðru þurfti að lýsa en hryðjuverkum Þjóðverja: ég á við hið óviðjafnanlega stolt og lmgprýði sem ég varð allsstaðar var í Sovéthernum, þá sannfæringu að sovézkir hermenn væru orðnir fullkomlega hlutverki sínu vaxnir og færir um að nota nýjustu hernaðartækni. Þeir voru nú orðnir fremri Þjóðverjum í þeim leik sem hinir síðarnefndu höfðu byrjað. Eftir sigurinn við Kúrsk, þar sem urðu hin hemaðarlegu straumhvörf styrjaldar- innar (Þjóðverjar hejSu getað náð sér aft- ur eftir Stalíngrad, en ekki eftir Kúrsk), varð sjálfstraust Sovéthersins takmarka- laust. Nú var aðeins um það að ræða hvað tæki langan tíma að sigra. Reyndar var uppgjafarstefna aldrei fyrir hendi, ekki einusinni þegar verst leit út. Hermennirnir þurftu á miklu sjálfstrausti að halda til að syngja á verstu dögum ársins 1942 söngva um gönguna vestur eftir Ukraínu. 1943—44 var sú ganga raunverulega haf- in; og eftir því sem þeir gengu lengur urðu þeir reiðari við „sníkjudýrin". Donbas var eintómar rústir; Þjóðverjar höfðu lagt í eyði þúsundir þorpa og borga; þar voru fjöldagrafir óbreyttra borgara og stríðs- fanga, og í Hvítarússlandi voru mörg þorp þar sem sérhver maður, kona og bam hafði verið myrt í „hernaðaraðgerðum" gegn skæruliðum. Og sífellt bættist við vitneskja um milljónir Rússa — aðallega stríðsfanga — sem höfðu bókstaflega verið sveltir til hana ... Það var ekki auðvelt að sannfæra vestrænar þjóðir um að allt þetta ætti sér stað. Þá var það, í ágúst 1944, að ég sá það sem var hroðalegast alls þess sem ég var persónulega vitni að — hið risavaxna „iðn- fyrirtæki" þar sem hálfri annarri milljón manna hafði verið tortímt með fullkominni verkmenningu og vísindalegum aðferðum, gasklefum og brennsluofnum. Ég á við Maidanek í nágrenni Lublin. Ég sendi nákvæma skýrslu um Maidanek til BBC. Þeir notuðu ekki eitt orð úr henni. Þeir héldu að Rússar hefðu „sett þetta á svið“ í áróðursskyni. Sum vestræn blöð notuðu fréttaskýrsluna, en önnur ekki; og brezka útvarpið notaði hana alls ekki. Þessir herramenn frá BBC skildu þetta ekki fyrr en þeim voru sýndar fangabúðimar í Belsen og Dachau og Buchenwald. Síðasta sumar heimsótti ég á ný marga þá staði sem ég sá í stríðinu. Sár stríðsins höfðu verið grædd merkilega fljótt, svo er fyrir að þakka dugnaði og einbeitni hinnar sovézku þjóðar. Ég man eftir héraðinu fyr- ir sunnan Leníngrad, kringum Úritsk og Ligovo og Pulkovo-hæðunum árið 1944; þar var svipað umhorfs og á tunglinu; mörg þúsund fallbyssuskot og sprengjur höfðu bylt upp jörðinni; hvergi stóð eftir tré eða runni, hvað þá heldur hús. Núna þjóta fallegar rafmagnslestir gegnum þessa 106
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.