Tímarit Máls og menningar - 01.06.1965, Page 101

ur, og síðan fornkvæði, 200 blaðsíður.1 Síð-
ara bindið er 382 blaðsíður. Fyrst er kafli
sem heitir Stökur og kviðlingar, 25 blaðsíð-
ur. Þá eru Afmorskvœði, 16 bls. Síðan
koma Vikivakakvœði alls 48, 104 bls. Þar
næst eru Viðlög, 122 bls., og er þeim skipt
í ellefu kafla eftir efni þeirra, en eins og
útgefandi tekur sjálfur fram kann oft að
vera álitamál hvernig beri að flokka. Ófróð-
an mundi til dæmis ekki geta grunað að
eftirfarandi stef ætti að teljast kristilegt:
Of skjaldan á eg þig að finna.
Löng þyki mér, Ijújan góð,
leiðin til byggðanna þinna.
Viðlagið er að vísu við kvæði um guð-
hrœðsluna.
Næst eru Þulur og langlokur, 11 blaðsíð-
ur. Loks eru hér Leikkvœði, 35 bls.— Bind-
ið endar á Skrá um fyrirsagnir og upphöf
kvœða og viðlaga; þá eru Mannanöfn og
Skammstajanir (en fáeinar leiðréttingar
reka lestina).
í lokaorðum síðast í inngangi segir útg.
að sér hafi verið falið að annast „út-
gáfu þjóðkvæðasafns í bókaflokki sem Al-
menna bókafélagið hugðist efna til. Af fé-
lagsins hálfu var ákveðið, að safnið skyldi
vera allstórt og víðtækt, en ekki heildarút-
gáfa af ákveðinni kvæðagrein. Meðal ann-
ars var gert ráð fyrir safni danskvæða.
Einnig var frá upphafi ákveðið, að útgáfan
skyldi fremur miðast við að vera aðgengi-
leg almenningi en sniðin eftir þörfum
1 „fornkvæði“ merkir samkvæmt gamalli
venju sama og „folkevise“ á dönsku, — hef-
ur þó verið haft í rýmri merkingu í elzta
kvæðasafni þeirrar tegundar, bók séra Giss-
urar Sveinssonar sem rituð var fyrir réttum
þrem öldum. Seinni menn hafa sumir hyllzt
til að nefna þau sagnadansa eða frásögu-
dansa og úrval hefur hlotið heitið Fornir
dansar (Ól. Briem, Rvík 1946).
Umsagnir um bœkur
fræðimanna. Þetta hefur að sjálfsögðu orð-
ið að ráða mestu um tilhögun og óþarft að
fjölyrða um það. — Á Islandi hafa dans-
leikir með kvæðum eða kveðskap af ein-
hverju tagi verið um liönd hafðir öldum
saman. Heimildir um þessa kvæðadansleiki
eru brotakenndar og lengst af litlar sem
engar. Þrátt fyrir þetta hafa menn reynt að
benda á kvæðagreinar sem líklegt sé, að
gengið hafi í þessum leikjum. í þeim bind-
um sem hér liggja fyrir er safn slíkra
kvæða. Safnið hefur orðið allmiklu stærra
en ráð var fyrir gert í öndverðu, en um
heildarsafn er ekki að ræða. — Fornkvæði
og vikivakakvæði ásamt viðlögum er drýgst-
ur hluti þess sem hér er prentað. Utgáf-
unni er þannig hagað, að eitt handrit er
valið til útgáfu og ekki vikið frá því, án
þess að um sé getið aftan við kvæði.“ Útg.
getur þess að hann hafi aukið erindum inn
í nokkur fomkvæðin eftir uppskriftum lík-
um þeim sem prentað er eftir, en ætíð á
milli sviga og með athugasemd á eftir. Og
í eitt skipti hafi tvö erindi verið felld nið-
ur í stað annarra sem upp hafi verið tekin.
Enn fremur kveðst útg. einkum hafa val-
ið þau vikivakakvæði „sem efnis vegna
kynnu að vera líkleg til að hafa gengið í
dansleikjum og sérstaklega haldið utan að
þeim sem orðið gætu til að varpa Ijósi á
leikina eða staðsett eru í gleðinni." (,gleði‘
nefndu fyrri menn dansskemmtanir sínar,
— en mér ekki vel ljóst hvað útg. á við
með síðustu orðunum).
Undir lok inngangs kemur og fram að
útg. ætlast til að heiti ritverksins sé skilið
beinlínis eftir orðanna hljóðan: kvæði og
dansleikir. — Það má ekki skilja svo, að
liann fullyrði að þau kvæði sem hann hef-
ur valið, hafi öll verið sungin fyrir (eða í)
dansi. Víst er um allmörg, önnur mjög lík-
leg, en sum „kynnu að vera ]íkleg“. -— En
satt að segja eru þarna nokkur kvæði sem
lítil líkindi eru til að hafi verið danskvæði,
91