Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.1985, Síða 54

Tímarit Máls og menningar - 01.09.1985, Síða 54
Tímarit Máls og menningar konu, t.d. Islands minni eftir Bjarna Thorarensen og Þjóðlagi eftir Snorra Hjartarson, og jafnvel sem móður og þá er skáldið (þjóðin) sonur hennar, t.d. í Sveitinni minni eftir Sigurð Jónsson frá Arnarvatni. Homans segir að þegar karlskáld kvengeri náttúruna þá sé henni lýst sem andstæðu skáldsins, náttúran er lofuð vegna þess að hún er það sem skáldið er ekki.4 Þótt náttúran sé vissulega ekki áhrifalaus felast völd hennar í því sem hún er en ekki því sem hún gerir. Náttúran er vitundarlaus og vilji konur yrkja verða þær að hafna hefðbundinni samsömun konu og náttúru. Ríkjandi bókmenntahefð 19. aldar virðist hafa litið á bókmenntalega sköpun sem sérgáfu karla, n.k. karllega sköpun.5 Þessi viðhorf koma t.d. berlega í ljós hjá skáldinu og fræðimanninum Gerard Manley Hopkins (1844-89) í bréfi frá 1886 en þar segir hann mikilvægasta eiginleika rithöfundar (og raunar hvaða listamanns sem er þótt hann hafi helst haft rithöfunda í huga) vera „að geta gert hlutina meistaralega, sem er eins konar náðargáfa karla, og er eitt af því sem helst greinir þá frá konum“ („masterly execution, which is a kind of male gift, and especially marks off men from women“). Og seinna í sama bréfi segir Hopkins: „Agæti karleðlisins er fólgið í sköpunargáfunni." („The male quality is the creative gift.“)6 Hvað þessi viðhorf varðar virðist Hopkins vera góður fulltrúi síns tíma og afhjúpa viðhorf þeirrar menningar sem hann tilheyrði. Að sjálfsögðu er allt of mikil einföldun að tala um “kvenmynd“ hefðarinnar, eins og aðeins ein gerð kvenna birtist í öllum viðurkenndum bókmenntum. Hitt má fullyrða að skilgreiningar karlahefðarinnar á kon- um eru staðlaðar einfaldanir og í grundvallaratriðum falsaðar. Eitt eiga þær sameiginlegt, nefnilega það, að engin af stöðluðum kvengerðum hefðarinnar er nothæf sjálfsmynd fyrir skáldkonur. Vilji konur yrkja verða þær að hafna kvenmyndum hefðarinnar. Þær Sandra M. Gilbert og Susan Gubar fjalla um kvenmyndir hefðar- innar í fyrsta kafla bókar sinnar um brjáluðu konuna á háaloftinu, The Madwoman in the Attic og segja að þær kvenmyndir hefðarinnar, sem skáldkonur verði einkum að gera sér grein fyrir og hefja sig yfir, séu ýktar myndir af konunni sem engli annars vegar og skrímsli hins vegar.7 Engilsímyndin á rætur að rekja til Maríu meyjar Biblíunnar. A miðöld- um var hún fyrirmynd manna um hreinleika, guðleg móðir sem hæfði kvenhlutverkinu fullkomlega. A 19. öld hafði guðsmóðirin á himnum hins vegar vikið fyrir veraldlegri engilsmynd, n.k. heimilisengli.8 Samtímamað- ur Huldu, enska skáldkonan Virginia Woolf, lýsir heimilisenglinum og viðureign sinni við hann í grein sem að stofni til er frá 1931. Woolf lýsir englinum þannig: 316
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140

x

Tímarit Máls og menningar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.