Tímarit Máls og menningar - 01.09.1985, Page 71

„Ljóðafugl lítinn ég geymi ..."
Dalurinn er tákn innilokunar. Hér er innilokun konunnar, í þeim hlut-
verkum sem karlveldið hefur úthlutað henni, bókstaflega orðin jarðvegur
gæfunnar.
Ekki er hægt að skilja þessa breytingu á grundvelli hamingjunnar, sem
áður var frelsi en er nú innilokun, öðruvísi en sem tilraun skáldkonunnar
til að sætta sig við ríkjandi hefð sem henni hefur ekki tekist að brjótast
undan, þá hefð sem samsamar skáld karlkyni og reynir að loka konur inni
í hlutverkum sem gera þær ófærar um listræna sköpun. Henni hefur
mistekist að öðlast frelsi skáldsins, hún hefur ekki náð til fyrirheitna
landsins heldur er hún ennþá föst í skilgreiningum karlveldisins á konunni
og því þolandahlutverki sem henni er úthlutað. Hún sér ekki lengur neina
leið út og þá er besti kosturinn að fegra hlutskipti sitt til að geta sætt sig
við það.
Þær Gilbert og Gubar halda því fram, í bókinni Tbe Madwoman in the
Attic, að túlkun á innilokun og flótta sé svo áleitin í verkum kvenna frá
síðustu öld og fram til nútímans að hægt sé að tala um sérstaka kvenlega
hefð í vali yrkisefna. Vissulega komi innilokun oft fyrir í verkum karla en
hjá þeim hafi hún mismunandi hlutverk, bæði fagurfræðileg og heimspeki-
leg. Skáldkonur lýsi aftur á móti raunverulegri félagslegri innilokun sinni
og þeim hömlum sem karlahefð bókmenntanna leggur á skáldlega tjáningu
kvenlegrar reynslu.15
Vissulega er sterk frelsisþrá áberandi yrkisefni skálda nýrómantísku
stefnunnar en í skáldskap Huldu tengist innilokun, frelsisþrá og að lokum
uppgjöf og n.k. sátt við innilokun, baráttu skáldkonunnar við bókmennta-
hefðina á augljósan hátt.
Þessi barátta skáldkonu fyrir tilverurétti sínum í bókmenntahefð
karlveldis sem reynir að þagga niður í konum, er svo áberandi að hún
gnæfir yfir aðra þætti ljóðagerðar Huldu.
Tilvísanir
1 Sjá um bókakost félagsins grein Sveins Skorra Höskuldssonar: „Ófeigur í
Skörðum og félagar. Drög að athugun á bókafélagi." Skírnir 1970, einkum bls. 67-
80.
2 Þar sem ég hef ekki komist yfir bók Harold Blooms: The Anxiety of Influence,
1973, byggi ég á umfjöllun Söndru M. Gilbert og Susan Gubar um hana í The
Madwoman in the Attic, sjá einkum bls. 46-53.
3 Sjá Margaret Homans, 1980, einkum kaflann „The Masculine Tradition“, 12-40.
4 Sjá Margaret Homans, 1980, bls. 13.
5 Hugmyndin var e.t.v. sú að andleg, listræn sköpun sé karlinum sambærileg við
333