Tímarit Máls og menningar - 01.03.1997, Síða 76

DAGNÝ KRISTJÁNSDÓTTIR
allir litir í hvíta litnum, segir bandaríska fræðikonan Susan Gubar.11 Hin
munnlega frásagnarlist Salóme fær listrænt form skrifuð í snjóinn, þetta er
frásagnarlist kvennanna fyrir ritlist, fyrir bókmenntasögur, fyrir bók-
menntastofnun—þetta er tungumál sem finnur sér farveg þó það sé bannað
af því að það getur sagt frá líkamanum, geðveikinni og kyninu frá herfilegra
og hættulegra sjónarhorni en menningin telur sig hafa gott af. Aldrei getur
Góð bók eða Marktækt Hugverk orðið til á þessu tungumáli og það veit
sögukonan í / sama klefa, bæði sú eldri og sú yngri. Þess vegna hafa þær valið
að vera ekki „í sama klefa“ og Salóme Kjartansdóttir og þess vegna reyna þær
að telja sér og okkur trú um að snjór sé bara snjór.
Löngu síðar rekst eldri sögukonan á þrjú kvæði í einhverju blaði eða
tímariti á læknabiðstofu. Kvæðin eru eftir Salóme Kjartansdóttur „fyrrum
húsfreyju á Hamri, en nú búsettri í Reykjavík ásamt fjölskyldu sinni“ (97)
Sögukonan tekur það fram að þetta hafi ekki verið neitt sérstök kvæði,
alþýðleg, rímuð, ekkert háfleyg eða með öðrum orðum ekki Marktæk Hug-
verk. Síðasta kvæðið les hún samt tvisvar og ...
... síðan aftur nafn höfundarins og kynningu á honum. Því kvæðið
var um snjóinn, fegurð hans í sólskini, glitrandi hjarnbreiður í tungl-
skini, litasamleik hans og svartra, hálfnakinna hamrafluga! . . . Það
sem snart mig svona undarlega var þetta kvæði um snjóinn. Undir-
tónninn í því var svo einkennilega magnaður sárum trega og heimþrá.
Furðulegt. Snjórinn — (98)
Það hafa orðið róttæk umskipti eða umsnúningur á hlutverkum, Sala er
orðin að skáldi, snjóskáldi, á meðan eldri sögukonan getur alls ekki náð
tökum á hinni Góðu Bók. Hún leggur þá bók frá sér og hefst handa við að
„þýða“ og skrifa sögu Sölu og sína þannig að þögnin fái mál.
Það hefur ekki mikið verið skrifað um höfundarverk Jakobínu Sigurðar-
dóttur og mest af því sem skrifað hefur verið leggur megináherslu á þjóðfé-
lagslega róttækni hennar og harða gagnrýni á hið stéttskipta, kapítalíska
þjóðfélag sem við lifum í. Hér hefur verið lögð áhersla á hinn ljóðræna og
heimspekilega þátt í verkum hennar en þegar upp er staðið get ég ekki séð
neina andstæðu þarna á milli. Byltingin hlýtur að byrja í málinu, hugsuninni
og hugmyndunum. Verði sá vilji Jakobínu Sigurðardóttur — er hægt að
halda áfram og byggja réttlátt þjóðfélag.
Jakobína Sigurðardóttirfœddist í Hcelavík á Hornströndum árið 1918. Stórbrot-
in náttúra Hornstranda og hörð lífsbaráttan hefur sett svip sinn á bœði lífsvið-
horf og list Jakobínu. Jakobítia var elst 13systkina, eittþeirra er rithöfundurinn
FríðaÁ. Sigurðardóttir. Fortnleg skólaganga Jakobínu varð ekki löngenda leyfði
efnahagurinn það ekki.
66
TMM 1997:1