Tímarit Máls og menningar - 01.09.1998, Qupperneq 91

SJÖ LYKLAR AÐ EINN1 SKRÁ
síður - ekki til að staðfesta gagnstæðan sannleika heldur til að koma losi á
möguleikann til að kveða upp úr um að híeróglýfan geymdi yfirleitt nokkuð
sem kalla mætti sannleika, til að sýna að sjálf sannleiksspurningin væri
fíflaspurning sem aðeins imbum dytti í hug að spyrja. En þetta var ekkert
nema heilaleikfimi. Þau voru orðin svo leið á að tala fyrir daufum eyrum að
þau létu kunnáttu sína lönd og leið en flugu í faðm súlnanna, og af því að þau
höfðu nú sjálf vaxið í áliti og gátu skipað fyrir létu þau opna grafírnar og
stokka upp kennsluskrána, sem allt of lengi hafði verið stjórnað af andlaus-
um, sænskmenntuðum uppeldisfræðingum. Upp með myndletrið, niður
með ósýnilega valdsvefmn! Sýnileg tákn taka hinum ósýnilegu fram! Og nú
var ekki lengur talað um „dauða höfunda" heldur um „glæsta fulltrúa þess
besta í vestrænni menningu“ ekki um afstæði heldur um altækar sannanir og
óbeliskarnir risu á ný úti á skólalóðunum. Samt voru þau hæversk þegar
þeim var hrósað fyrir framkvæmdagleðina. „Hva,“ sögðu þau. „Þetta er svo
sem ekkert. Við erum bara að tálga lítil sprek.“
Að ætla sér að þýða myndrúnirnar allar er mikið verk en hér verður þess
freistað að útleggja nokkrar þær helstu í von um að þeir sem lesa blöð, hlusta
á útvarp og horfa á sjónvarp hrökkvi ekki í kút um leið og þeir sjá og heyra
viskutáknin og haldi að ellibelgurinn utan um þau nægi til skilnings. Ég leyfi
mér nefnilega að fullyrða að fæstir þeirra sem táknunum beita hafi hugmynd
um hvað þau þýða og þar er ég sjálfur ekki undanskilinn. En ég hef einsett
mér að túlka það sem ég sé og fjalla því um sjö tákn sem öll eiga að ljúka upp
einni skrá: Þau eiga öll að skera úr um hvort ein bók sé betri en önnur.
Táknin eru: 1. Samúð, 2. Vel skrifað, 3. Liggur vel, 4. Gott plott, 5. Dýpt, 6.
Heldur manni, 7. Engu ofaukið.
1. Samúð
„Sögu ber að segja þannig, að menni geti, við það að heyra um atburð-
ina og án þess að hafa neitt fýrir augum sér, íyllst skelfingu og vor-
kunn ...“ Aristóteles: Um skáldskaparlistina, 13.
I
Samúðin er símalína. Með henni er komið á sambandi við fólk sem við
þekkjum ekki og kynnumst aldrei. Fólk sem við teljum samt að sé áþekkt
okkur sjálfum og deili með okkur þeim óskum og vonum sem við sjálf ölum í
brjósti. Þetta samband felst í „samlíðan“ með öðrum og Halldór Laxness dró
allt sem í því felst saman í formúlunni: „Samlíðanin með Ástu Sóllilju“. Það
TMM 1998:3
89