Náttúrufræðingurinn - 2010, Side 46

Náttúrufræðingurinn
46
blettum í henni. Slík skilgreining á
helst rétt á sér í fremur litlum eyjum,
eins og flestar hér við land. Miðað
við þessa skilgreiningu er um fjórð-
ungur íslenskra rituvarpa í Breiða-
fjarðareyjum, sem eru taldar um
3.000. Hvað fjölda fugla áhrærir eru
breiðfirsk rituvörp að meðaltali mun
minni en annars staðar í landinu.6
Í tímans rás hafa breytingar orðið
á rituvörpum. Þau hafa stækkað eða
minnkað, önnur myndast og enn
önnur horfið. Aldur breiðfirskra
rituvarpa er breytilegur. Sum vörp
hafa haldist um aldir en önnur orðið
til nýlega, sum jafnvel horfið aftur á
því tímabili sem athuganir ná yfir.
Í sumum tilvikum er nákvæmlega
vitað hvaða ár varp myndaðist en
öðrum aðeins á hvaða tímabili eða
að það hafi verið til fyrir ákveðið
ár. Þessum gögnum eru einnig gerð
skil.
Sumurin 1993–1994 voru ritur
taldar í nær öllum vörpum í Breiða-
fjarðareyjum (1. mynd). Talning var
endurtekin 2005–2007 til að skoða
breytingar frá fyrri könnun. Niður-
stöður þessara kannana liggja til
grundvallar greininni en einnig
voru skoðuð talningagögn úr ein-
stökum vörpum frá öðrum árum.
Aðferðir við talningar á fugla-
stofnum geta ráðið miklu um
áreiðanleika og samanburðarhæfni
niðurstaðna. Oft kann að vera
vafasamt að bera saman niðurstöð-
ur sem fengnar eru með mismun-
andi aðferðum. Mikilvægt er að
rannsakendur skýri skilmerkilega
frá því hvernig þeir hafa borið sig
að við sjófuglatalningar, en því
miður er slíku oft ekki fyrir að fara.
Hér eru bornar saman niðurstöður
talninga Arnþórs Garðarssonar af
loftmyndum6,7 og talninga höfundar
af landi og sjó.
Aðferðir
Flestar ritubyggðir á athugunar-
svæðinu voru heimsóttar 1993 eða
1994, sumar bæði árin. Ekki reynd-
ist unnt að telja í þremur vörpum
yst á firðinum og tveimur á athug-
unarsvæðinu miðju, auk þess sem
eitt varp gleymdist. Fyrir þau eru
notaðar tölur frá því fáum árum
áður. Flestar talningar fóru fram
á tímabilinu seinni hluti júní til
seinni hluti júlí. Oftast var aðeins
talið einu sinni í varpi á sumri á
tímabilinu 17. maí til 29. júlí, stund-
um tvisvar, sjaldan oftar. Árin 2005
til 2007 voru talningar endurteknar
á svipuðum tíma sumars. Þá reynd-
ist ekki unnt að heimsækja tíu
byggðir, en fyrir þær voru notaðar
nýjustu tiltækar upplýsingar.
Tvær meginaðferðir eru helst not-
aðar við talningar í rituvörpum; (1)
talning á staðnum af sjó eða landi
(„ground-truthing“) sem höfundur
hefur beitt og (2) talning af loft-
myndum en þar hefur Arnþór Garð-
arsson verið leiðandi um nær 40
ára skeið svo sem fjöldi ritgerða ber
2. mynd. Dreifing rituvarpa í Breiðafjarðareyjum. Númer vísa til eyjaheita í 1. töflu. –
Distribution of Kittiwake colonies on the Breiðafjörður islands. Numbers refer to name of
island given in Table 1.
79 1-4#loka.indd 46 4/14/10 8:49:49 PM