Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2009, Side 155

Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2009, Side 155
KYNLÍFSPÍSLIR BESS Í BREAKING THE WAVES 155 út í skóginn þar sem hinir og þessir, bæði menn og dýr, biðja um að fá eitt- hvað af því sem hún er með, og hún gefur þeim smám saman allt sem hún á, meira að segja fötin utan af sér. En sagan endar vel: stelpan giftist prinsi í lokin enda er hún búin að sanna hversu góð hún er. Lesendur ævintýra geta oftast átt von á góðum endi. Góð og óeigingjörn stúlka á skilið að fá prinsinn, en vond og eigingjörn stúlka á hins vegar ekki skilið að fá neitt, nema – auðvitað – hryllilega refsingu. Til eru mörg dæmi um þetta, Öskubuska er aðeins eitt þeirra. En í Breaking the Waves fer ekki vel fyrir hinni góðu Bess. Bess sannar fyrir Guði og áhorfendum að hún er með gott hjarta og vill bjarga prinsi sínum – og svo deyr hún! Áhorfendur hafa aðrar væntingar til svona ævintýris, við verðum bæði vonsvikin, hissa, leið, og kannski jafnvel reið yfir dauða Bess. Tvö ævintýri eftir H.C. Andersen Til er frægt ævintýri eftir H.C. Andersen þar sem kvenhetjan fórnar lífi sínu fyrir sinn ástkæra, en það er „Den lille Havfrue“ („Litla hafmeyjan“) sem kom út árið 1837.17 Litla hafmeyjan þráir tvennt: að fá ódauðlega sál, sem haffólkið hefur ekki, og að giftast prinsinum sem hún bjargar úr óveðri á afmælisdegi þeirra beggja. Hún fórnar rödd sinni til að fá galdra- drykk hjá sænorninni, en af þeim sökum getur hún ekki sagt prinsinum að það var hún sem bjargaði lífi hans, en hann þráir einmitt að finna nákvæm- lega þessa prinsessu aftur. Líf hafmeyjunnar á jörðinni er endalaus þjáning: „Hvert skref, sem hún tók, var eins og að stíga á hvassa odda eða hnífa“, „það var sem beittir hnífar skæru í fíngerða fætur hennar“ („Hvert Skridt, hun gjorde, var [...] som om hun traadte paa spidse Syle og skarpe Knive“, bls. 83; „det skar som skarpe Knive i de fine Fødder“, bls. 86).18 Ef prins- inn kvænist annarri konu mun hafmeyjan deyja og verða að froðu á öldum hafsins. Prinsinn giftist í lok ævintýrisins stúlku sem hann heldur að hafi bjargað sér, og litla hafmeyjan veit að hún mun deyja við sólarupprás. En henni er gefið tækifæri til að lifa af: Systur hennar hafa gefið sænorninni så kaninen eller egernet siger, at hun har jo ingen kjole, gør det ikke noget. „Jeg klarer mig nok“, sagde Guldhjerte. – Til sidst var hun nøgen og havde ikke mere brød tilbage, fordi hun var så god, at hun havde givet det hele væk. Desværre manglede de sidste sider, så jeg ved ikke, hvordan den endte. Men den er i hvert fald filmens litterære forlæg.“ Þessa frásögn Triers er að finna hjá Schepelern, Lars von Triers elementer, bls. 215. 17 H.C. Andersen, „Den lille Havfrue“, Eventyr i Udvalg, útg. Hans Brix, København: Gyldendalske Boghandel, Nordisk forlag, 1918 [1837], bls. 68–89. 18 Allar þýðingar úr dönsku eru mínar.
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164
Side 165
Side 166
Side 167
Side 168
Side 169
Side 170
Side 171
Side 172
Side 173
Side 174
Side 175
Side 176
Side 177
Side 178
Side 179
Side 180
Side 181
Side 182
Side 183
Side 184
Side 185
Side 186
Side 187
Side 188
Side 189
Side 190
Side 191
Side 192
Side 193
Side 194
Side 195
Side 196
Side 197
Side 198
Side 199
Side 200
Side 201

x

Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar
https://timarit.is/publication/1098

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.