Skagfirðingabók - 01.01.1982, Qupperneq 40

SKAGFIRÐINGABÓK
varið, að tíðarandinn tekur eigi hart á óhreinskiini í þeim efnum.
Að vísu leggja lögin refsing við tíundarsvikum, og er sýslu-
mönnum og hreppstjórum boðið að framfylgja þeim. En það er
hvort tveggja, að sýslumönnum er, sökum ókunnugleika og
margs annars, eigi hægt af eigin rammleik, að reisa skorður við
undandrætti í fjárframtali, enda fer það að líkindum, að þeir
hlífist við að hefja ákæru um þau mál, meðfram fyrir þá skuld, að
þeim eru sjálfum lagðar tekjur af tíundinni. Aftur á móti eru
hreppstjórar þeir menn, er með öðru en málsóknum geta miklu
ráðið um rétt tíundarframtal sveitunga sinna. Og að vísu eru það
margir, er láta sér annt um, einnig í þessu efni, að halda góðri
reglu og efla sóma sveitar sinnar, en spilltum aldarhætti má um
það kenna, að sumum hverjum liggur slíkt eigi þungt á hjarta.
Við tíundarálagning er farið eftir reglugjörðinni 1782, að
öðru leyti en því, að þrévetrir sauðir og eldri eru eigi metnir meir
til tíundar en tvævetri, og því 10 lagðir í hundrað í stað 8. I
einum hrepp hér í sýslu hefur það viðgengizt að 1 ár af 7 hefur
verið felld úr tíund.
Samkvæmt tíundarskrám hreppstjóra var lausafjártíundin árin
1863 — 1872 eins og sjá má af skýrslu þeirri, er hér fer á eftir:
[Sjá næstu síðu]
2. grein.
Skatturinn, sem nú er nefndur, er upprunalega tvö ólík gjöld:
þingfararkaup, sem Grágás vottar í Vígslóða, og hinn forni
skattur, er landsmenn játuðu konungi í Gamla sáttmála, hvort
um sig að upphæð 10 álnir. Þetta gjald, 20 álnir alls af hverjum
skattbónda, er í flestum sýslum lagt sýslumanni í launa stað.
Skattur hefur að vísu verið tekinn með ýmsu móti, en í þessari
sýslu er farið eftir því, sem Jónsbók segir fyrir í þegnskyldu og
réttarbót Hákonar konungs frá 1314. Samkvæmt þeim reglum er
skattur tekinn af hverjum þeim bónda, er tíundar 1 hundrað
umfram skylduhjú, og af hverjum þeim búlausum manni, er á til
11 hundraða fyrir sjálfan sig. Þessar reglur virðast skýlausar, en
38