Skagfirðingabók - 01.01.1982, Síða 56

SKAGFIRÐINGABÓK
vindi. Er það eigi af því einu, að straumnum fylgi þeim mun
meira afl en vindinum, heldur og fyrir þá skuld, að miklu meiri
hluti hafísjakanna er í sjó niðri en ofan sjávar. Er það ætlun
manna, að jaki, er sé 5 mannhæðir ofan sjávar, standi gróinn á
þrítugu djúpi, eður að 1/7 af hæð jakans standi upp úr sjó, en
hitt leiðir af sjálfu sér, að neðri hlutinn er miklu þykkri og meiri
ummáls. Hve lengi hafísinn liggur við landið, er mjög misjafnt.
„Sjaldan er mein að miðsvetrar ís,“ segir máltækið, og á að benda
til þess, að ef ísinn kemur fyrri part vetrar, þá fari hann að jafnaði
snemma að vorinu. Þetta kemur oft fram, en bregst eigi all-
sjaldan. Hvenær ísinn fer, er komið undir þessu þrennu: vöxtum
hans, stefnu strauma og veðurstöðu. Þegar hann er mikill, eykur
hann kulda í sjónum, auk þess sem honum fylgja hörkur miklar.
Verður hann því fljótt samfrosta á fjörðum inni, og fyrir það
megna straumar og vindar miklu síður að róta honum. Eftir að
los er komið á ísinn, eiga straumarnir mestan þátt í því að reka
hann burt. Af vindum er hvass landsynningur beztur, bæði til að
leysa ísinn sundur og til að ýta honum undan landi. Hinar illu
afleiðingar hafíssins eru meiri en svo, að þær verði mældar,
einkum þá er hann liggur lengi fram eftir vori. Auk þess sem
hann tálmar siglingu, spillir hann tíðarfari, jarðargróðri og
skepnuhöldum. Meðan hann er landfastur að vorinu, eður
skammt undan landi, eru jafnaðarlega kuldanæðingar og næt-
urfrost, en sjaldan hlýindi eða skúrir. Af þessu veðurlagi leiðir
gróðurleysi fram eftir öllu vori og grasbrest að sumrinu. Enn-
fremur veldur hafísveðráttan ýmsum kvillum í skepnum, eink-
um vanþrifum á sauðfé; unglömb deyja þá jafnan með flesta
móti. Þó er vitanlegt, að því minna kveður að þessum vanhöld-
um, því betur sem með skepnurnar er farið. Að öðru leyti eru
mönnum eigi til hlítar kunnar þær verkanir, er hafísveðráttan
kann að hafa á líf dýra og jurta.
54