Skírnir - 01.04.2001, Síða 257
SKÍRNIR
TILVITNANASAFN TRYGGVA GÍSLASONAR
251
Tryggvi þýðir fræg orð Ronalds Reagans Bandaríkjaforseta um „an
evil empire“ sem „heimsveldi hins illa“ (226. bls.) en smekkur minn segir
mér að eðlilegra og íslenskulegra hefði verið að kalla þetta „veldi mann-
vonskunnar". Tryggvi þýðir þýska orðasambandið „Gltick um Ungluck"
sem „heppni í óheppni" (228. bls.) en oftar er í íslensku talað um „lán í
óláni“. Tryggvi þýðir rómverska orðtakið: Neminem lade sem: „Særðu
engan“ (370. bls.) en eðlilegra hefði verið að segja: „Gerðu engum mein“.
Tryggvi þýðir kjörorð Benedikts frá Núrsíu: Ora et labora sem: „Bið þú
og erfiða“. Smellnari þýðing, sem varðveitt hefði innrímið, hefði verið:
„Iðjið og biðjið". Tryggvi snýr hinni alkunnu setningu Marks Twains svo:
„Orðrómurinn um andlát mitt er stórlega ýktur“ (388. bls.) en hinni
þurrlegu kímni Twains er betur komið til skila með því að þýða hana svo:
„Andlátsfregn mín er mjög orðum aukin.“ Tryggvi þýðir setninguna:
„Subjektiviteten er Sandheden" eftir Soren Kierkegaard svo: „Sannleikur-
inn er persónubundinn“ (426. bls.). Hér hefði verið eðlilegra að þýða:
„Mannleg vitund er sannleikurinn“ eða hugsanlega: „Sannleikurinn er
huglægur." Kierkegaard er ekki að boða neins konar afstæðishyggju í
þessum orðum sínum heldur að benda á það að sannleikurinn liggur í vit-
und mannanna, í hugsun þeirra. Tryggvi tilgreinir setningu úr einu leik-
riti G. B. Shaws svo (478. bls.): „Titles distinguish the mediocre, embarass
the superior and are disgraced by the inferior." Hana þýðir hann þannig:
„Titlar greina að meðalmenn, eru mikilmennum til vandræða, en þeir, sem
minna mega sín, fyrirlíta þá.“ Hér hefur hann misskilið enskuna hrapal-
lega. Merkingin er eitthvað á þessa leið: „Titlar eru miðlungsmönnum
vegsauki, mikilmennum til ama, en lítilmenni gera þeim skömm til.“
Tryggvi kallar „plumbers", sem brutust inn í Watergate-húsið, „blikk-
smiði“ (529. bls.) en þeir voru í raun kallaðir „pípulagningamenn" eða
„píparar“.
IV.
Eins og fram kom í kynningu á kápu tilvitnanasafns Tryggva Gíslasonar,
og þegar hefur verið vitnað til, er einn meginkostur verksins sá að gerð er
nokkur grein fyrir einstökum tilvitnunum og þær tengdar hver við aðra.
A nokkrum stöðum vantar þó skýringar sem hefðu verið eðlilegar eða að
minnsta kosti fróðlegar. Tryggvi vitnar til dæmis (163. bls.) í orð Krists
við lögvitringinn úr Lúkasarguðspjalli: „Far þú og gjör hið sama.“ En
hann segir ekki hvað það er sem lögvitringurinn ætti að gera, sem var að
breyta eins og miskunnsami Samverjinn. Tryggvi vitnar í ummæli ísaks
Newtons um það að hann hafi séð lengra, vegna þess að hann hafi staðið
á herðum mikilla fyrirrennara (212. bls.). Þessi orð eru til í íslenskri þýð-
ingu Björns Franzsonar, sem Tryggvi notar ekki af einhverjum ástæðum.
Ekki hefði heldur sakað að geta þess að Samuel Coleridge sagði mjög