Tímarit Máls og menningar - 01.12.2016, Page 111

„ A l l t a f h á l f o p n a r d y r“
TMM 2016 · 4 111
Uppreisn? Jú, jú, alveg eins; til dæmis uppreisn ljóðlistarinnar gegn eins-
leitni, einhæfni í framrás tíma/rýmis. Leikur ljóðmáls er alltaf uppreisn gegn
vanabindingu tungumálsins, vanabindingu hugmynda, línulagningar hugs-
unar. Alveg örugglega löngun til þess að umbreyta veruleikanum.
Leitin er afar áleitið þema í ljóðum þínum. Og eins tíminn …
Tíminn er kjarni máls ef talið berst að abstrakt hugsun, kjarni í heimspeki
yfirleitt. Þess vegna er Tímasafnið (Ljóðtíma-skyn/leit/vagn) kannski svona
abstrakt ljóð og minna um konkret viðmið en oft áður.
Einhverjar formúlasjónir almennt um leitina verða, held ég, ekki nærri
eins merkilegar og þau ljóð sem hafa leit að drifkrafti. Leit er aflið sem knýr
þig áfram, fyrir mér afar jákvætt, næstum því eins og samnefnari fyrir lífs-
kraftinn, aflið sem kemur af stað ferðalagi í öllum skilningi á hverjum degi.
Leit er spurning, lifandi spurning, knúin áfram af forvitni og lífsgleði. Þetta
hefur bæði heimspekilega og dulspekilega merkingu. Líka alveg praktíska
og konkret.“
Og dauðinn. Hann er einnig áleitið yrkisefni. Af hverju leitar dauðinn
svona á skáldið, mann á besta aldri?
Af því að dauðinn er skandall. Fyrirbæri sem gerir okkur virkilega að
hugsandi verum og neyðir okkur til að horfast í augu við illa hannaða tilvist
að þessu leyti. Þess vegna leitar dauðinn einmitt eðlilega sterkar á fólk á besta
aldri en það sem eldra er.
Gömul áhrif frá Albert Camus kannski, hann talar um að fyrsta heim-
spekilega spurningin snúist um viðbrögð við dauðanum, þ.e. um sjálfsmorð.
Kringumstæður mannsins eru absúrd, hann er aleinn frammi fyrir dauð-
anum, ekkert getur hjálpað honum.
Þannig að dauðinn leitar ekki á mig nema sem vitund um skandal. Við-
brögð við skandal eru yfirleitt augljóslega lífsgleði, ef sjálfsmorð er ekki
viðunandi lausn.
Sjöundi himinn og systir hans sjöunda hæðin …
Áður en lengra er haldið langar mig að staldra örlítið við einstaka ljóð og
fyrst vil ég spyrja út í mærina dökkeygu sem er „frá vestmönnum komin“14
og birtist svo fagurlega í „Landnámsljóði“ í Ljóð námu menn. Hver er þessi
dökkeyga, dularfulla kona? Mér kom Melkorka fyrst í hug en það gengur
ekki upp því mærin dökkeyga heldur áfram að vera til löngu eftir að menn-
irnir ganga á vit forfeðra sinna?
Mærin dökkeyga er ekki nein ákveðin kona. Melkorka og Auður djúpúðga
eru þarna í forgrunni, vissulega, en þetta er hvorki meira né minna en ætt-
móðir okkar Íslendinga, keltneska konan. Við höfum vanrækt hana, afneitað
henni alla tíð; ég fékk þetta á heilann í sambandi við fyrirbærið landnám, að