Tímarit Máls og menningar - 01.12.2017, Page 72

A ða l s t e i n n E y þ ó r s s o n o g B e r g l j ó t S o f f í a K r i s t j á n s d ó t t i r
72 TMM 2017 · 4
Sigvalda jarls í Jómsborg sem sjálf er konungsdóttir. Eftirtektarvert er t.d.
hvernig ljóðmælandi lýsir Elísabetu fyrstu Englandsdrottningu:
Elizabeth Englands lýð
yfirboðan veitti.
Lukkugefin laukahlíð
lærdómsgáfu neytti.
*Sigursæl [í] hjörva hríð9
hvergi skerti blóma
ég sá þann sóma
Lögin þýð um löndin víð
lét hún tíðum bera skrá
sóma föt og silkin blá.
Vinsæl alla taldist tíð
trúlynd guði sínum
þær vilja mínum
Mönnum beindi mæddum þýð
mörgu sterlingpundi
þær vilja mínum fundi
Orðstír hennar árla og síð
eftir dauðann lifa má
þær vilja mínum fundinum frá.
Lærdómsgáfan er það fyrsta sem sett er á oddinn. Áhangendur Elísabetar
unnu allt frá upphafi markvisst að því að lesa hana inn í mynd lærða upp-
lýsta prinsins sem kunni að meta vitra ráðgjafa sína. Þannig reyndu þeir að
styrkja stöðu hennar sem drottningar mótmælendatrúarmanna og drógu
t.d. fram að hún læsi grísku – öfugt við ýmsa presta á Englandi – eða tengdu
vitsmuni hennar alþjóðapólitík með ýmsum hætti (Shenk 2010: 1–15 t.d.).
Ekki er annað að sjá en eimur af þessari ímyndarsköpun einkenni Sprunda-
hrós – og má af því ráða að höfundur kvæðisins hafi að minnsta kosti haft
annað augað á sögu umheimsins á næstliðnum öldum. Frá Elísabetu á Eng-
landi víkur hann hins vegar til Íslands; segir frá siglingu landnámskonunnar
Auðar djúpúðgu til landsins – og upphefur þar með skrá íslenskra kvenna
í raun á drottningu á Bretlandseyjum, nánar til tekið konu herkonungsins
Óleifs hvíta. (Landnámabók 1986: 136–147) Hafi lærdómurinn verið höfuð-
einkenni Elísabetar fyrstu, telur ljóðmælandi skipta mestu hjá Auði að hún
kemur fylgdarmönnum sínum til þroska; lætur aldrei af trú sinni, er gestrisin
og stórlát og á „heimsvísu“ auðvitað í fremstu röð:
Auður fór á Ísagrund
útvegaði þroska
þeim eð fengu faldagrund
fylgt um engi þorska.
Upp hóf hún með elsku lund
enn það görir hljóma
ég sá þann sóma.