Hugur - 01.01.2018, Qupperneq 4

Hugur | 29. ár, 2018 | s. 4–6
Inngangur ritstjóra
Hugur – tímarit um heimspeki er nú komið út í 29. sinn. Í því birtist óvenju fjöl-
breytt efni að þessu sinni og ætti flest áhugafólk um heimspeki að finna eitthvað
við sitt hæfi. Auk fimm ritrýndra greina um ólík efni birtist hér viðtal, þýðing
og ritdómur. Hugur er eina fræðilega tímaritið um heimspeki sem kemur út á
íslensku. Ísland er lítið málsamfélag með enn minna fræðasamfélag og örsmá-
an hóp heimspekinga sem eru virkir í rannsóknum. Það má því segja að það sé
nokkurt afrek að tekist hafi að halda úti tímariti af þessu tagi í öll þessi ár.
Til stóð að þema þessa heftis yrði „fordómar“ og hafði þýðingin sem hér birt-
ist eftir Egil Arnarson verið ætluð sem eitt meginefnið innan þess. Um er að
ræða 1. kaflann í bók Miröndu Fricker, Epistemic Injustice (Oxford: Oxford Uni-
versity Press, 2007). Á undanförnum árum hefur bók Fricker vakið mjög mikla
athygli innan þekkingarfræði fyrir greiningu sína á því hvernig fólk getur orðið
fyrir óréttlæti í samskiptum sínum við aðrar manneskjur. Sem dæmi má nefna að
oft er tekið mun minna mark á orðum kvenna í ýmsu samhengi, svo sem þegar
þær leita sér læknisaðstoðar. Fricker kallar þetta fyrirbæri vitnisburðarranglæti (e.
testimonial injustice) og greinir það sem tegund almennara fyrirbæris sem nefnist
þekkingarfræðilegt ranglæti (e. epistemic injustice). Segja má að með bók sinni hafi
Fricker valdið ákveðinni byltingu eða hugarfarsbreytingu innan þekkingarfræði
að því leyti að það er nú almennt viðurkennt að þekkingarfræði verði að huga vel
að ýmsum félagslegum og pólitískum spurningum ef markmiðið er að lýsa því
hvernig fólk eigi að mynda sér réttar skoðanir.
Þemað „fordómar“ hefði líka passað ágætlega við það viðtal sem hér birtist við
Mariu Baghramian, prófessor í heimspeki við University College Dublin. Bag-
hramian á merkilegan og óvenjulegan feril að baki og er einn helsti núlifandi sér-
fræðingur veraldarinnar á sviði afstæðishyggju. En eins og fram kemur í viðtalinu
hefur Baghramian líka beitt sér fyrir framgangi kvenna innan heimspekinnar og
sjálf orðið fyrir mismunun og áreitni sem rekja má til kynjafordóma. Þrátt fyrir
að þetta viðtal og áðurnefnd þýðing fjalli að miklu leyti um fordóma, ákvað ég
þó að fella burt þematenginguna að þessu sinni eftir að allt efni frá öðrum höf-
undum hafði skilað sér og verið ritrýnt. Ástæðan er einfaldlega sú að engin þeirra
ritrýndu greina sem samþykktar voru til birtingar fjallar um fordóma. Ég efast þó
um að rétt sé að draga þá ályktun að íslenskir heimspekingar hafi almennt ekki
áhuga á fordómum!
Hvað sem því líður birtast hér fimm ritrýndar greinar sem allar eru góð dæmi
um hvernig skrifa skuli heimspekigreinar sem eru bæði aðgengilegar fyrir al-
Hugur 2018meðoverride.indd 4 24-Jul-18 12:21:20