Hugur - 01.01.2018, Blaðsíða 36

Hugur - 01.01.2018, Blaðsíða 36
36 Atli Harðarson Íslenska orðið „hugsmíðahyggja“ og enska orðið „constructivism“ eru notuð um margs konar kenningar.17 Ég hef vitnað í nokkur rit sem lýsa hugsmíðahyggju á þá leið að hún feli í sér afneitun á hlutlægum veruleika og hlutlægri þekkingu. Í þess- um ritum eru þó engin rök fyrir þessu. Það er ekki útskýrt hvers vegna við getum ekki í senn álitið, annars vegar, að hugsmíðahyggja sé rétt greinargerð fyrir félags- legum veruleika, og hins vegar, að til sé hlutlægur veruleiki og hlutlæg þekking. Til viðbótar við þennan skort á útskýringum er nær alger vöntun á skilgreiningum á því hvað orðin þýða. Edmore Mutekwe, Amasa Ndofirepi, Cosmas Maphosa, Newman Wadesango og Severino Machingambi fjalla um þessa vöntun á rökum og greiningu og segja að merking orðsins „constructivism“ sé sjaldan skilgreind en orðið sé gjarna notað til að „greina góðu gæjana (hugsmíðahyggjumennina) frá þeim vondu (hefðarsinnunum)“.18 Vegna þessarar losaralegu hugtakanotkunar er erfitt, og ef til vill ómögulegt, að færa almenn rök með eða á móti öllu því sem menn kalla hugsmíðahyggju. Ég mun því ekki reyna það, heldur láta duga að ræða tvenns konar hugsmíðahyggju sem ég kalla verufræðilega og þekkingarfræðilega. Þessa tvenns konar hugsmíðahyggju skilgreini ég svona: i. Verufræðileg hugsmíðahyggja um flokk fyrirbæra er sú skoðun að fyrirbæri í þeim flokki séu það sem þau eru í krafti einhvers sem menn hugsa eða segja. ii. Þekkingarfræðileg hugsmíðahyggja er sú skoðun að þekking manna sé mynduð úr þáttum – svo sem hugtökum, yrðingum og kenningum – sem eru eins og þeir eru vegna einhvers sem menn hugsa eða segja. Þegar ég tala um að fyrirbæri sé það sem það er í krafti einhvers sem menn hugsa eða segja, á ég ekki við að hugsun og orð séu hluti af orsökum fyrirbærisins. Ég álít til dæmis ekki að veggir og girðingar séu til í krafti einhvers sem menn hugsa eða segja þótt þessir hlutir verði ekki til nema einhverjir ákveði að smíða þá og leggi í það töluverða hugsun. Hins vegar álít ég að hreppamörk og landamæri séu hreinar og klárar hugsmíðar í verufræðilegum skilningi. Munurinn á veggj- um og girðingum annars vegar og landamærum og hreppamörkum hins vegar er meðal annars sá að það fyrrnefnda heldur áfram að vera til þótt enginn maður muni eftir því eða kannist við það. Eyja Margrét Brynjarsdóttir orðar svipaðan greinarmun á þá leið að verufræðileg huglægni snúist um meira en að orsök fyr- irbæris „sé að finna í hugarfylgsnum einhvers“. Samkvæmt því sem hún segir, og ég tek undir, „þarf tilvist þess – í fortíð, nútíð og framtíð – á einhvern hátt að vera háð hugarferlum hugsandi veru (eða hóps af hugsandi verum)“.19 lýsa andstöðu sinni við ‚pósitífisma‘, þá kemur á daginn að það sem þeir mæla gegn er þekkingar- fræðileg og verufræðileg hluthyggja sem pósitífistum er ranglega eignuð.“ Öfugt við það sem haldið er fram í ritum um eigindlegar aðferðir var pósitífisminn andstæður hluthyggju. Eins og John R. Searle (1995: 68) segir, fylgdu pósitífistar í fótspor Kants, sem reyndi að eyða öllum efa um áreiðanleika vísindalegrar þekkingar með því að afneita mismun sýndar og veruleika, enda er efahyggja útilokuð nema gert sé ráð fyrir einhverju bili milli þess sem sýnist og þess sem er. 17 Phillips 1995. 18 Mutekwe, Ndofirepi, Maphosa, Wadesango og Machingambi 2013: 55. 19 Eyja Margrét Brynjarsdóttir 2004: 155. Hugur 2018meðoverride.indd 36 24-Jul-18 12:21:22
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136

x

Hugur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Hugur
https://timarit.is/publication/603

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.