Andvari - 01.01.2018, Side 33

32 PÁLL SIGURÐSSON ANDVARI
í einni svipan – með einu sverðshöggi – hversu ágætum kostum sem sá er
búinn, er sverðið mundar. Hér dugir ekkert annað en heilsteypt vinnubrögð,
sem er öllu öðru þroskasamlegra. Víða erlendis hljóta stúdentar að greiða of
fjár fyrir skólavist. Hér má kalla, að engin skólagjöld séu krafin. Háskólinn
ætlast til þess, að þér stúdentar metið þetta við þjóðfélag yðar með þeim hætti,
að þér leggið yður alla fram við nám yðar þegar frá upphafi námsferils yðar.
– Á þessum fagnaðardegi í lífi yðar, ungu stúdentar, er ástæða til að minnast
þeirrar gleði, sem framundan er á þessu dásamlega skeiði lífs yðar, sem nú
tekur við […]. Ég vona, að hin sanna gleði, sem öðlast svörun og fyllingu við
samvistir við góða félaga, megi ávallt skipa mikið rúm í skaphöfn yðar og
persónuleika. En við gleðskap og kæti bið ég yður að minnast gamals stefs
úr íslensku þjóðlagi: „Svo skulum við til gleðinnar gá / að góðu engu týni.“ 19
Margur vandi blasti við stjórnendum Háskólans á rektorsárum
Ármanns Snævarr, en þar vó fjárskortur einna þyngst – eins og fyrr
og síðar. Buldi þetta mjög á Ármanni, þeim stórhuga manni, sem barð-
ist af fremsta mætti fyrir viðgangi og eflingu stofnunarinnar. Þetta
verður meðal annars ljóst, er lesin eru eftirfarandi ummæli hans við
skólasetningu haustið 1968, undir lok rektorstíðar hans:
Vegna eftirspurnar eftir háskólamenntun og vegna þjóðfélagsþarfa ber brýna
nauðsyn til þess, að menntunarleiðir hér við Háskólann verði stórauknar, en að
öðrum kosti verði stúdentum gert kleift að sækja háskólamenntun til annarra
landa með auknu þjóðfélagslegu liðsinni við þá. Þessa valkosti verður að virða
í hverju einstöku tilviki, og það er alls ekki alltaf, að rétt sé að leysa vandann
með því að stofna til kennslu hér við Háskólann. Í sumum greinum hagar t.d.
svo til, að eftirspurn eftir háskólamenntun í grein er nánast fullnægt, þegar
tiltölulega mjög fáir menn hafa hlotið menntun í greininni. Í öðrum tilvikum
er ekki kostur á tækjum eða mannafla til að halda uppi háskólakennslu í grein
svo að forsvaranlegt sé, eða kennsla verður svo dýr, að ætla verður, að okkur
sé ofviða að stofna til hennar. En það þolir enga bið að taka heildstætt afstöðu
til þessara miklu vandamála, og verða háskóladeildir, háskólaráð og háskóla-
nefnd að taka vel á næstu mánuðina […]. Við verðum einnig, Háskólans menn,
að gera stórauknar kröfur til okkar sjálfra, leggja okkur í líma um bættar
kennsluaðferðir, sem vafalaust standa í mörgum tilvikum mjög til bóta, og
leggja m.a. til í auknum mæli kennslugögn og stuðla að frjórri og lífrænni
kennslu með aukinn kost kennslutækja að bakhjarli. Fyrirlestraformið er
hér enn miklu fyrirferðarmeira en góðu hófi gegnir – og hér skortir mjög
seminaræfingar og ýmsar verklegar æfingar. […] Rannsóknirnar eru þó sá
þáttur í starfsemi Háskólans, sem ég hefi þrátt fyrir allt enn meiri áhyggjur af
en kennslunni. Ef skóli er ekki rannsóknarstofnun, er hann ekki háskóli nema
í orði kveðnu. Rannsóknaraðstaða hér við Háskólann er mjög örðug í flestum
greinum. Við verðum að horfast í augu við þann raunsanna vanda. 20