Úrval - 01.11.1968, Blaðsíða 50

48
ÚRVAL
land, en herforingjarnir höfðu að-
setur sitt á Bessastöðum.
Ymsir valdamenn, er sátu á
Bessastöðum á ofanverðri 16. öld,
voru stjórnsamir, og var þar á ýmsa
lund höfðingsskapur og stór-
mennskubragur. Meðal þessara
manna var Páll Stígsson, sem var
mikill fyrir sér og stjórnsamur
höfðingi, trúmaður og framfara-
maður á sína vísu, en siðavandur
og harður, eins og stóridómur hans
frá 1564 sýnir. Páll Stígsson and-
aðist á Bessastöðum í maí 1566 og
var jarðsettur fyrir framan altarið
í Bessastaðakirkju, sem þá var. Sá
steinn er enn í kirkjunni, og á hon-
um er mynd af Páli í hertygjum og
skjaldarmerki ætta hans í hornun-
um, og á steininum er Páll kallaður
kóngsins af Danmörku befalings-
maður yfir íslandi.
í upphafi 17. aldar sat á Bessa-
stöðum Herluf Daa hirðstjóri, er
var ævintýramaður, er hafði farið
víða, verið í Hollandi og á Spáni og
í hernaði á móti Tyrkjum. Hann
stýrði herskipum og varð aðmíráll,
en ævi sinni lauk hann í Kaup-
mannahöfn, fátækur maður og for-
smáður.
Á eftir honum kom hér Friðrik
Friis, mikilsháttar maður, er virð-
ist hafa haft í hyggju ýmsar um-
bætur á landsmálum. En hann tók
sótt í hafi á leið til íslands og and-
aðist þremur nóttum eftir að hann
steig á land á Bessastöðum, og var
þar jarðsettur. Síðar létu ættingjar
hans grafa hann upp og flytja til
Danmerkur.
Árið 1627 komu til íslands sjó-
ræningjar frá Alsír, er íslendingar
kölluðu Tyrki. Komu þeir að landi
á Djúpavogi, í Grindavík og Vest-
mannaeyjum, drápu fólk og rændu.
Eitt skipanna kom á Seyluna við
Bessastaði og strandaði þar. íslend-
ingar, sem þá voru á Bessastöðum,
vildu leggja að skipinu og leysa úr
haldi íslenzkt fólk, sem um borð
var, en höfuðsmaðurinn, Holger
Rosenkranz, þorði ekki, og hlaut af
mikið ámæli, en ræningjarnir
sluppu.
Um 1639 kom hingað til lands
Henrik Bjælke og varð höfuðsmaður
á Bessastöðum og lénsmaður. Hann
eignaðist hér margar jarðir, varð
vellríkur og lánaði konungi sínum
fé. Árið 1662, í tíð Henriks Bjælkes,
urðu hér á landi atburðir, sem lengi
var minnzt. Það var í Kópavogi
mánudaginn 28. júlí, að Bjælke höf-
uðsmaður tók hyllingareiða af full-
trúum landsmanna, sem þar rituðu
undir hina nýju einveldisskuldbind-
ingu til handa Friðriki konungi
þriðja, arfakóngi íslendinga. Ætl-
unin hafði verið að taka hyllingar-
eiða af mönnum á Bessastöðum, en
höfuðsmaður tafðist á ferð sinni, og
stefndi mönnum í Kópavog, en þar
voru fyrir danskir hermenn. Eftir
eiðtökuna hélt höfuðsmaður ágæta
veizlu í stóru tjaldi, 9 faðma löngu.
Hafði hann þar hlj óðfæraslátt mik-
inn, og var leikið á trómetur, fíól
og bumbu, og léku sex trómetarar.
Þrjár fallbyssur voru 1 Kópavogi, og
var skotið af þeim, en herskipið á
Seylunni svaraði skotunum. Um
nóttina var skotið flugeldum, en
veizlan stóð lengi nætur.
Síðast á 17. öld urðu breytingar á
skipulagi landsstjórnar á íslandi.