Úrval - 01.01.1973, Síða 95

93
áður. „Hyggilegt”, sagði
Radini—Tedeschi og rétti fram bréf
páfa. „Hyggni merkir ekki hið sama
og aðgerðarleysi, eins og ég hef oft
sagt þér. Hún merkir aö framkvæma
og að framkvæma vel.”
Svo kom fyrri heimsstyrjöldin.
ítalía lýsti yfir striði á hendur keisara-
dæminu Austurriki—Ungverjaland i
mat árið 1915. Og næsta dag var
Roncalli kallaður i herinn. Hann var
sendur til starfa I hersjúkrahúsi i
Bergamo.
1 norðri hófu itölsk herfylki sókn
gegn Austurríkismönnum á mjög tak-
mörkuðum og mjóum vigstöðvum,
sem lágu að suðurhliðum Alpafjalla.
Landslagið var mjög erfitt yfirferðar,
enda lá leiðin alltaf upp I móti, þakin
leðju og grjóti og siöar snjó. Og
austurriska stórskotaliðið lét rigna
deyðandi kúlnaregni yfir itölsku
hermennina. Aðstæðurnar á
vigstöðvunum i austri voru alls ekki
betri. A fyrstusmánuöum bardaganna
féllu 66.000 ítalskir hermenn og 190.000
særðust eða týndust. Og næstu 18
mánuöina tókst þeim aðeins að ná litlu
landsvæði úr höndum óvinarins, enda
þótt viðleitni þeirra kostaöi hundruð
þúsunda manna.
Bergamo varð ein helzta mót-
tökustöðin fyrir stanzlausan straum
særðra hermanna. Roncalli liöþjálfi
starfaði bæöi sem sjúkraliði og prestur
svaf sjaldan meira en fimm tima á
sólarhring, meðan á mestu
ósköpunum stóð.
í október árið 1917 hófu
Austurrikismenn sókn með hjálp sjö
þýzkra herdeilda, sem komnar voru á
vettvang. Var ætlun þeirra að reyna
nú loks fyrir alvöru að breyta vlg-
stöðunni, sem virtist óhagganleg. Það
tók þennan mikla liðsafnað aðeins
nokkra daga að rjúfa stór skörð i
vigllnu Itala og tvlstra Itölsku
hersveitunum, sem lögðu nú á ákafan
flótta. Það var aðeins, að Frakkar
og Bretar sendu skjótt lið frá
Vesturvigstöðvunum ltölum til
hjálpar, sem geröi Itölum fært að
skipa liði sinu niöur á nýjan leik og
stöðva sókn Austurrikismanna. En
70.000 hermenn þeirra féllu eða
særðust og 290.000 voru teknir til
fanga.
Fórnardýr strlðsins flæddu yfir
Bergamo og fylltu þar hverja smugu,
svo að flytja varö þá jafnvel á fátækra-
hæliö og I ýmsar opinberar byggingar.
Þar lágu mennirnir á gólfinu og biðu
Hann gerði sér ætíð grein fyrir
metnaðargirni sinni, vilja slnum til
þess að ná árangri og komast áfram,
og lét sig engu skipta valdapólitíkina
innan kirkjunnar heldur beindi allri
athygli sinni að almenningi og velferö
hans. Það var heppilegt, að hann gat
þaö, vegna þess að fyrstu tvo ára-
tugina eftir strlð fékk hann aöeins
störf I erlendum rikjum, þar sem
kaþólskir voru i algerum minnihluta,
fyrst I Búlgaríu, þar sem aðeins voru
50.000 rómverskkaþólskir, og siðan i
Tyrklandi, þar sem voru jafnvel enn
færri.
Eftir að Roncalli hafði dvalið i
Búlgaríu i aðeins þrjár vikur, lagði
hann af stað I mikla vlsitasíuferð og
heimsótti sérhvern hinna einangruðu
kaþólsku safnaða landsins. Þetta var
árið 1925. Hann ferðaðist um land allt
það vor og sumar og hvatti presta og
söfnuði til þess að biðja á búlgörsku en
ekki latínu. Hann hossaðist i bílskrjóði
um hálfrudda fjallavegi, sem ætlaðir
voru geitum, og þegar billinn komst
ekki lengra, klöngraðist hann á bak
fótaveikri hryssu. Hann var nú
næstum orðinn 45 ára að aldri og var
vanur rólegra og fyrirhafnarminna
\