Úrval - 01.11.1974, Blaðsíða 92

90
ÚRVAL
um og KGB — áframhaldandi til-
raun til að einangra hann og draga
úr honum kjarkinn.
En yfirvöldin gátu í litlu hefnt
sín á einum ákveðnum hópi, sem
taidi tólf stuðnngsmenn Solshenit-
sina — því þeir sátu þegar í fang-
elsi fyrir ,,stjórnmálaglæpi“. Þess-
um hópi tókst að smvgla boðum til
hans: „Gaddavír og sjálfvirk vopn
koma í veg fyrir, að við getum
siálfir tjáð yður djúpa aðdáun okk-
ar á hugrekki yðar og sköpunar-
starfi — lýsingu á því, hvernig
trampað er á manniegum tilfinn-
ingum og mannleg verðmæti eyði-
lögð“.
Fyrsta hugmynd Solshenitsins var
að fara til Stokkhólms og taka á
móti verðlaununum. Til þess að
koma í veg íyrir, að opinberar af-
sakanir væru fundnar upp handa
honum, lagði hann áherslu á það
frá upphafi, að heiisa hans væri.
enginn þröskuldur í vegi fyrir því.
En hann var viss um, að ef hann
fengi vegabréfsáritun til ferðar-
innar, myndi hann ekki fá að snúa
afiur. Einkaástæður réðu því, að
hann tók ekki þessa áhættu þá
stundina.
Eftir að hjónaband hans og Nat-
alju Resitovskaju rann út í sand-
inn öðru sinni, hafði hann gengið
að eiga Natalju Svetlovu, rúmlega
þrítugan stærðfræðing, sem bjó í
Moskvu. Vegna þess, að fyrri kona
hans vildi ekki gefa honum skiln-
aðinn ljúflega eftir, og af því, að
því var sífelldlega frestað að skiln-
aðarumsókn hans yrði tekin fyrir í
rétti, gátu Natalja Svetlova og hann
ekki gert hjónaband sitt löglegt. Ef
hann fengi ekki að snúa aftur til
Rússlands, yrði nýja konan hans
varnarlaus gagnvart ákveðnum
refsiaðgerðum, þar sem hana vant-
aði hjónabandsvottorðið og hún átti
von á barni.
Natalja Svetlova var að gáfum
og menntun jafnoki Solshenitsins
og sannkallað ljós í lífi hins iðju-
sama, einmana rithöfundar. Barn-
ið sem hún vænti, varð drengur,
og hlaut nafnið Jermolai — þetta
var barnið, sem Solshenitsin hafði
svo lengi þráð, því fyrra hjónaband
hans var barnlaust. En raununum
var ekki lokið. Fundin var tylli-
ástæða til að reka Natalju Svetlovu
úr starfi og Solshenitsin gat ekki
dvalið með fjölskyldu sinni meira
en einn eða tvo daga á viku, því
honum var ekki leyft að búa í
Moskvu. Ef hann hefði dvalið leng-
ur í höfuðborginni án leyfis lög-
reglunnar, var það lagabrot, sem
meðhöndlað var eins og glæpamál.
Og hann hafði aðra ástæðu til að
yfirgefa ekki Rússland ást hans á
íöðurlandinu. „Alla ævi mína hef-
ur jörð lands míns verið undir fót-
um mér,“ sagði hann. „Eg heyri að-
eins þjáningu þess. Ég skrifa að-
eins um það.“
ENN HARÐARI VIÐVÖRUN.
Þegar hér var komið sögu, var Sol-
shenitsin að fullgera „Ágúst 1914“.
Þótt verkið væri fullt af þjóðar-
stolti og föðurlandsást. þoldi stjórn-
in ekki að heyra nafn Solshenit-
sins. Þar að auki var ekki hægt að
gefa bókina út í Sovétríkjunum,
vegna þeirrar skipunar, að heiti
g'.iðs skuli í öllum rússneskum bók-
menntum skrifað með litlum staf.