Goðasteinn - 01.09.1963, Page 24

Þau hjón, Guðlaug og Runólfur, voru um margt ólík. Guðlaug
var frekar sein í starfi og mjög hæglát, en ólíkt lundarfar þeirra
kom ekki að sök, því sambúð þeirra var með ágætum. Afi kallaði
ömmu venjulega „heill“. „Er maturinn til, heill? Nú þarf ég að
flýta mér, heill“. Eitthvað þessu líkt var víst oft sagt í Áshóls-
baðstofunni í þá daga.
I þessu umhverfi ólst móðir mín upp. Hún var bráðþroska,
flugnæm og tileinkaði sér margt óvenju fljótt. Snemma lærði hún
að lesa, en það var eina bóklega menntunin, sem konur fengu þá.
Fáum stúlkum var kennt að skrifa. Móður mína langaði mjög til
að læra skrift. Á næsta bæ var greindur og vel skrifandi piltur,
sem hún fékk forskrift hjá. Með hana settist hún út í fjós og
byrjaði að draga til stafs, í bænum mátti slíkt ekki sjást. Föður-
systir hennar, sem var á bænum, komst að þessu, atyrti hana fyrir
og sagði, að slíkt atferli væri ósamboðið stúlkum, enginn piltur
myndi vilja hana, ef hún væri að fást við þetta. En í fjósinu
lærði hún samt að skrifa og skrifaði mjög læsilega hönd.
Mamma varð, eins og allir aðrir unglingar, að læra barnalær-
dómskverið utan bókar; hvert barn, sem ekki gat þulið það við-
stöðulaust, var gert afturreka frá fermingu, og það þótti mikil
vanvirða. Mömmu sóttist það nám fljótt, henni var yndi að lesa
og læra; fram á gamals aldur lærði hún vísur í vetfangi, ef hún
heyrði þær einu sinni. Hún hafði mikla kennarahæfileika, og
gætti þess fljótt. Farið var að koma til hennar unglingum til
náms, þcgar hún var nýfermd. Kenndi hún þeim lestur og kverið.
Sumir þeirra voru svo illa á vegi staddir, að þeir gátu ekki lært
lestur. Varð mamma að lesa fyrir þeim kverið, unz þeir kunnu
það reiprennandi. Það varð að lærast með illu eða góðu, enginn
varð maður með mönnum nema hann kæmist í kristinna manna
tölu, eins og það var orðað í þá daga.
Meðan móðir mín var heimasæta að Áshóli, var sagt, að margir
ungu piltarnir litu hana hýru auga, en sá orðrómur gekk einnig,
að þeir færu bónleiðir til búðar. Hefir mér verið sagt, að um
þetta hafi verið rætt sem dægurmál í baðstofunni á Berustöðum
og hafi þá stjúpa föður míns, Guðrún, sagt: „Ég held hann Steini
litli ætti að reyna við ungfrúna í Áshól“. Og Steini litli „kom, sá
22
Goðasteinn