Skírnir - 01.01.1882, Blaðsíða 135

BANDARÍKIN (norðurfrá).
137
svo frv., enu vjer höfum rúm eða tóm til að herma, en vjer
viljum geta þess, sem höfundurinn ætlar að sje höfuðorsök
þessa óaldarfars i Bandaríkjunum. Hann segir, að þegnlífið
þar vestra hafi — og það aptur af ymsum orsökum — komizt
afskeiðis og á öfuga og hættulega stefnu. þar hafi farið sem
annarstaðar, þar sem frelsið verður að offrelsi; þegnfjelagið
reiði við það vopn að sjer sjálfu, er enum einstöku mönnum
helzt það uppi, að vilja standa lögunum (þ. e. þegnfjelaginu)
skör ofar, og hver tekur að verða sjálfum sjer næstur í orð-
taksins lökustu merkingu. En svo má kalla að fari í Ameríku,
þegar einstakir menn fara svo að sínum hag og sinum munaði,
að þeir hirða ekki um, hvað aðrir — eða jafnvel borgir og
ríki — eiga i veði fyrir skapsmunum þeirra, kappi og áfergju,
eða í stuttu máli eru sjer sjálfum sjálfir hið helgasta af öllu.
Til þesskonar annmarka færir hann það , er fólkið þar vestra
verður svo óþolinmótt, að það heyir bráðadóm eða „vargadóm“
(lynchlaw) á þeim mönnum, sem eitthvert ódæði fremja,
festir þá upp af stundu, og vill ekki bíða löglegra dómsupp-
kvæða.
Bandaríkin hafa lengi haft vakandi auga á allri tilhlutan
ríkjanna í Evrópu til mála eða deilna í Ameríku, eða tilraun-
um þeirra að koma ár sinni fyrir borð þar fyrir handan til
einhvers, sem slægur þótti í, því hjer skyldi ekki annað fram
^anga, en hið mikla þjóðveldi vildi leyft hafa. þessi álit urðu fast-
ari í hugum manna við kenningar Monroes forseta (1817—25),
að Evrópumönnum skyldi óheimilt með öllu, að risa á móti
sjálfsforræði Suðurameríku, og hitt eigi síður að hefja nýjar
nýlendur á meginlandi Ameríku, eða auka þar enar eldri land-
eignir sínar. Norðurameríkumenn gleyma því seint, hvernig
Napóleon III. sætti færi að sigla þeim á veður í Mexiko, þegar
norðurrikin komust í svo krappan dans og áttu um svo mikið
að vera sambandi allra ríkjanna til varnar. því það var ekki síður
þjóðveldinu þar nyrðra til hnekkis enn í Mexíko, þegar hann reisti
þegar frá kirkjuuni sje farið, þá heyrist opt skotin hvella, og það sje
sjaldan í meinleysi gert.