Skírnir - 01.01.1882, Blaðsíða 64

66
IfZKALAND.
þýzku skilji það — muni draga afl úr hinu þýzka allsherjar-
riki og verða því til niðurbrots. Frelsisflokkarnir á þingi Prússa
og á ríkisþingi þjóðverja, sje sundurleitir sín á milli, og ætti
Prússaveldi og alrikið undir þeim kjör sín, þá mundi hvort-
tveggja detta í stafi, þar sem megingjarðir beggja væri óskert
drottinvald konungsins og keisarans af Hohenzollerns ættinni.
En sem opt er áður fram tekið í enum fyrri árgöngum þessa
rits, kærir Bismarck sig ekki um, hvað flokkarnir heita, þegar
þeir eru honum hlýðnir og eptirlátir. Lengi framan af hafði
hann þingafla úr fiokkum frelsismanna (einkum „þjóðernis- og
frelsis-vina“). Hann gerði þeim líka mart til hæfis, t. d. færði
út kosningarrjettinn, og setti upp merki „rjettarríkisins11 til
báráttu móti kaþólsku kirkjunni eða ofræðum og óhlýðni klerka
hennar. En undireins og þeir fóru að verða honum óleiði-
tamir og synjuðu fylgis í ymsum höfuðmálum, t. d. skatta og
tollmálum, þá sneri hann. að þeim baki í þungri þykkju, og
hvarf að öðrum flokkum um þingfylgi, þ. e. að skilja: miðflokki
þingsins — en hann skipa mestmegnis fulltrúar kaþólskra
manna — og svo íhaldsmönnum og fleirum hægra megin.
Vjer nefndum í fyrra sum helztu nýmælafrumvörp kansellerans,
t. d. um skatta, um atvinnu- og landshagsmálaráð fyrir allt
þýzkaland, hjálpar og ábyrgðarsjóði fyrir verknaðarfólk (í
námum og verksmiðjum), en þeim var öllum hrundið, og voru
„þjóðernis- og frelsismenn11 og „framsóknarmenn“ (fyrir þeim
flokki Richter og Virchow) harðastir í atgöngunni. Eptir þing-
lok (í miðjum júní) tókust harðar flokkarimmur bæði í blöð-
unum og á fundum, þvi kosningarnar til sambandsþingsins voru
fyrir höndum. Með mesta kappi sóttu „framsóknarmenn11 sitt
mál. Bismarck ber þungan hug til þeirra manna og segir, að
af þeim standi bæði konungsvaldinu og ríkinu mesta hætta, og
um þær mundir var það jafnan viðkvæðið stjórnar megin, að
frelsisflokkarnir væru í rauninni ófrelsisflokkar, er fjelagar þeirra
væru svo drottnunargjarnir, að þeir vildu öllu ráða og engu
öðru valdi hlíta, enn því sem þeir hefðu sjálfir með hönd-
um. A einum málfundinum sneri Richter þessu upp á Bis-
marck sjálfan, og taldi mart upp, sem sýndi að hann vildi