Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1888, Page 11

II
burða og söguritarans enn nokkrir hafa ætlað, og þá alls ekki
hálf þriðja öld.
Eitt haust áttu menn rrtt fjölmenna í Tungu milli Laxá upp
frá Helgafelli; Helga sauðamanni Snorra goða og Birni frænda
Vigfúss í Drápuhlíð varð sundrorða, og laust Björn Helga með
„fjallstöng“; svo hann féll í óvit; Már Hallvarðsson, föðurbróðir Snorra,
sér þetta; brá hann sverði og hjó til Bjarnar og kom á höndina
upp við öxl; varð það mikið sár; eftir það hljópu menn á milli og
skildu þá. Um morguninn eftir reið Vigfús ofan til Helgafells og
beiddi bóta fyrir vansa þennan, enn Snorri segir, að hann mun
engan mun gera þeirra atburða. J>etta líkaði Vigfúsi illa. Um
vorið bjó hann áverkamálið til þ>órsnessþings, enn Snorri „drepit til
úhelgi við Björn, ok urðu þau málalok, at Björn varð úheilagr af
frumhlaupinu við Helga ok fékk öngar bætr fyrir áverkann; enn
hann bar í fatla höndina jáfnan síðan“. Eyrb.bls. 36—37. Alt gekk nú
þetta samkvæmt lögum1, þó málefni væru hér ekki svo stórkost-
leg. Enn þegar vér athugum þessa litlu viðburði í sambandi við
þau lagaatriði, sem hér eru tengd við, se n alt er rétt frám sett,
að þvi er séð verðr, þá er það ljóst, að mál þetta er einungis
sótt með lögum og varið meðdögum. jþó vér nú vildum setja
svo, að menn hefðu munað eitthvað eftir þessu eftir nær 270 ár —
því viðburðir þessir munu hafa orðið 982—983—, þá er ekki líklegt,
að þetta væri þá svo ljóst og nákvæmlega fram sett, eins og hér
er, þó í stuttu máli sé; þetta er og mjög svo ólíkt því, er átti sér
stað um miðja 13. öld. - Frásagnirnar um málaferlin í Eyrb. geta
ekki verið miðaðar við Grágás; enn því síðr eru þær miðaðar við
það, sem við bar á 13. öld, og frásagnir um það, er þá gerðist.
Að minsta kosti nefnir Sturlungas., sem þó er bæði nákvæm og
yfirgripsmikil, hvorki ,.drep“ eða „frumhlaup“, eða að menn hafi
um miðja 13. öld notað þetta sem lögvörn til óhelgi, hvorki í
smærri né stœrri málum, því þá gekk alt öðruvísi til, sem kunn-
ugt er og oft hefir verið tekið fram ; enn þar á móti er þetta í
Eyrb. bæði í minni og meiri atburðum, eins og enn mun nokkuð
sýnt.
Enn nú skulum vér taka þá viðburði, sem urðu miklu fyrr í
sögunni, og eru bæði þýðingarmiklir og mega heita stórkostleg-
ir; það eru deilur þeirra J>órsnesinga og Kjalleklinga, nefnil. bar-
daginn í jþórsnesi hinu forna, sætt þeirra, og þingflutningrinn „inn
í nesið“, Eyrb. bls. 9—12; eg þarf ekki að tilfœra þetta alt hér,
því eg hefi rannsakað þetta nokkuð 1881, sjá Árb. fornleifaf. 1882,
1) V. Finsen Grágás III. undir:
»frumhlaup«, bls. 619.
»drep», bls. 597—598, og undir:
2*