Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1888, Blaðsíða 90

go
á breidd hér um bil 28—30 fet að utanmáli. Tóftin snýr i norðr
og suðr. Yfir syðra hluta tóftarinnar sýnist hafa verið breiðr þver-
veggr, enn þó er hann nokkuð óglöggr orðinn, sökum þess hvé hann
er orðinn niðrsokkinn. Úr vestra vegg aðaltóftarinnar, nær hinu
nyrðra gaflhlaði, sýnist votta fyrir dyrum. Tóft þessi er kölluð
hoftóft. Hún hefir á sér þau kennimerki, að því er séð verðr, að
þar hefir hof verið, samkvæmt þeim hoftóftum, sem eg hefi áðr
fundið og margoft lýst. Nafn hólsins Valhöll er og forneskjulegt
og einkennilegt, og bendir til, að þar hafi áðr blót verið í heiðni1.
— Eg skal geta þess, að hér fyrir norðan eru túnblettir, sem
liggja fyrir utan aðaltúnið, sem fjárhús eru á bygð, nefndir gerði,
án tillits til þess, hvort garðr er (eða hefir verið) í kring eða eigi,
og svo er hér nefnt, þótt eigi sjáist neinn vottr girðinga.
Rannsókn á Hólum í Hjaltadal 20.—23.ág,1886.
|>ótt margt gæti verið að rannsaka á þessu fornmerka höfuð-
bóli Norðrlands, leyfði tími eigi að rannsaka annað enn kirkjuna.
Sérstaklega skoðaði eg nákvæmlega skrautgripi og myndir í kirkj-
unni, sem eru að tölu 26. þ>ar af eru 10 kirkjulegir skrautgripir,
en 16 aðrar myndir, þar af 10 byskupamyndir. 12 þeirra eru olíu-
myndir málaðar á lérept, en einungis tvær af þeim (stóra myndin
af Gísla (þorlákssyni og konum hans og mynd Gísla Magnússonar)
eru með bréfspjaldi að aftan. Hinar hafa ekkert skýli, hvorki í
bak né fyrir.
Sömuleiðis hafði eg ætlað mér að rannsaka legsteina í kirkj-
unni, sem eru 8 tals, 7 í kórnum, enn einn fyrir framan kórdyr.
Auk þess er einn steinn yfir byskupi utan kirkju. En roeð því að
kirkjan var undir viðgerð og gólfið var fult af tréspónum, ryki og
rusli, var ómögulegt svo sem á stóð að lesa á legsteinana. Enn í
áformi var að leggja nýtt gólf yfir steinana með hlerum, til þess
að vernda þá frá frekara sliti enn orðið er. Smiðrinn lofaði mér
að láta þvo steinana og hreinsa rækilega, áðr enn hlerarnir yrði
settir yfir, og skólapiltr þórðr þórðarson tókst á hendr, þá er
það væri komið í kring, að rannsaka þá grant og senda mér ná-
kvæma lýsing á þeim og letrum þeim er þar á stæði.
1) Valhöll hét búð á þingvelli, og má vel vera, að þar hafi í heiðni
verið hörgr eða helgistaðr, því að þótt þess sé eigi getið, er alllíklegt, að
heiðnir menn hafi á þessum allsherjarsamkomustað átt sér einhvern
helgistað, svo sem kirkja hefir þar verið brátt reist, eftir er kristni var
lögtekin.