Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1888, Blaðsíða 32

32
og hefir þó ýmislegt verið ritað um þetta efni, sumt rétt, og sumt
ef til vill ekki og þó myndir af sumu. Enn hversu torvelt myndi
þetta þó ekki hafa verið vorum eldri eða fornu söguriturum, ef
þeir hefðu engin rit haft fyrir sér, og ekki annað enn munnlegar
sagnir, sem þá vóru orðnar yfir höfuð frá hálft þriðja hundrað til
hátt á fjórða hundrað ára gamlar? Enn það sem þó mestu varðar
i þessu efni er það, að bæði húsaskipan, klæða- og vopnabúnaði og
öðrum háttum og þjóðsiðum þeirra tíma er lýst á mjög svo líkan
hátt i öllum vorum eldri, góðu sögum, hvar sem þær hafa gerzt á
landinu, og hljóta þær því að vera ritaðar af ýmsum rithöfundum þeirra
tíma sin í hverjum hluta lands. Enn setjum nú svo, að hver sögu-
ritari fyrir sig hefði mestmegnis skrökvað þessu upp; enn þá kemr
það sem undarlegt er; hvernig áttu þeir þá allir að hitta á, að
skrökva eins eða á líkan hátt, þar sem enginn gat þekt annars
rit eftir þeim kringumstœðum sem þá vóru, og hver var svo að
kalla sinn á hverju landshorni; það er hvergi talað um, að sögur
hafi verið lesnar upp á alþingi eða á öðrum samkomum fornmanna,
heldr munnlega sagðar. þetta er ekki sannsýnilegt, og getr ekki
hafa átt sér stað; það hljóta því önnur miklu eldri fornrit að hafa
legið til grundvallar fyrir fornsögum vorum, eins og þær eru nú,
og þær ekki fyrst ritaðar á 13. öld.
Enn hér við bœtist annað fyrir utan margt fleira. J>að er yfir
höfuð alt annar blær. t d. á Sturlungas. en vorum eldra sagna-
flokki, svo það sýnir sig sjálft, að þær hljóta að vera fyrst ritaðar
á alt öðrum og miklu eldra tíma, sem enn mætti sýna af miklu
fleiri rökum.
Yiðaukagrcinar sumlrlausar við innganginn.
(Óhreinskrifaðar af hendi höfundarins.).
Eg hefi þá nokkuð talað um lög og málssóknir í Eyrb. s., og
lítið eitt sýnt fram á hina miklu nákvæmni sögunnar í ýmsum
greinum, og skal eg því láta hér við nema að þessu sinni. En nú
er eftir það, sem mest sannar það málefni, sem hér er um að
rœða, og það eru staðarlegar lýsingar sögunnar í sambandi við við-
burðina, og er það efni í alllangt mál, og mun það koma annars-
staðar, ef eg endist til, því, eins og áðr er sagt, hafði eg nokkuð
rannsakað Eyrb. s. 1881, (sjá Árb. fornleifafél. 1882 bls. 96—103),
og aftr rannsakaði eg söguna 1889, svo nákæmlega sem mér var
unt. Vera má, að nokkrum þyki eg i inngangi þessum hafa talað
sérstaklega um Eyrb. s., enn til þess ber tvent, 1. að eg hefi leit-
azt við að rannsaka söguna á ýmsan hátt, og 2. að Eyrb. s: er
önnur mesta saga laganna, og að því leyti næsta lík Njáls, s. og