Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1888, Page 20

20
þar á móti fram kemr yfir höfuð virðingarleysi fyrir lögum, svo að
þeim er þar næsta lítill gaumr gefinn.1 2 Lögsögumaðrinn sjálfr og
sumir mestu höfðingjar landsins svifust þess ekki, er þeir þóttust
eitthvað eiga sín i að hefna, og jafnvel fyrir lítilræði, að stofna til
þess, t. d. á helguðu alþingi, að nær allr þingheimr berðist, án þess
þó að leita fyrst laganna, og reyna að ná rétti sinum á þann hátt.
Eg skal nú nefna hér einungis tvö dœmi, það fyrra er Sturlungas.
I. bls. 300—301: Snorri Sturluson, sem þá var lögsögumaðr, frétt-
ir til alþingis vfg Dagstyggs landseta sins, sem var þó ómerkilegr
maðr (,,ógiftusamligr“) og sekr, því hann hafði unnið á Kol hinum
auðga; Ormr Svfnfellingr hafði ráðið Dagstygg, og hafði Kolr
keypt það að honum. Snorri var þá kominn í rekkju um kveldið,
er Sturla gekk til búðar hans, og kallaði Snorra í Ölbúð og sagði
honum vígið. Snorri hljóp þá upp ok kallaði til brynju sinnar.
Hljópu menn þá til vopna um alla Valhöll; Sighvatr bað hann vera
stiltan, enn Snorri kvað það vel, að þá reyndi, hverir þingríkastir
væri, og kvað Orm lengi hafa öfundað sœmd sína. Snorri fylkti
á hrauninu meðal Valhallar og Allsherjarbúðar og stóð í miðju
liði sínu; hann hafði meir enn 300 manna (sjáfsagt tólfrœð); þetta
hefir verið um nóttina að berjast átti. Ormr og þ>órarinn bróðir
hans bjuggust við upp i búðarvirki Orms, og ætluðu að verjast
þaðan.3 I.oksins varð það þó út úr, að Ormr seldi Snorra sjálf-
1) Mínar athugasemdir í Árb. fornleifaf. 1887, bls. 25—27.
2) Af því bæði hér, og á þeim eptirfylgjandi stað, er talað um virki
Orms Svínfellings, skal eg geta þess, að þetta stórkostlega mannvirki,
hefir hvergi annarsstaðar getað verið á þingvelli, enn að það hafi verið
sú mikla hleðsla á gjábarminum, þar sem þeir prófessor Guðbrandr bróð-
ir minn og dr. Kr. Káíund hafa haldið, að hið forna Lögberg hafi verið (sjá
Arb. fornleifaf. 1880 og 1881, bls. 14—17, sbr. og »Uppdrátt af Almanna-
gjá og alþingisstaðnum upp áVölluna neðri, eins og það lítr út frá Lög-
bergi,« sjá og »alþingisstaðinn á þingvelli* (uppdráttr), hvorttveggja aft-
an við þá Arb.), enn eftir því hefði þá bjarg laganna átt að vera 4 mold-
arbing, því þótt maðr leiti með loganda ljósi, eins og komizt er að orði,
á öllum alþingisstaðnum, þá finnr maðr nú hvergi annarsstaðar vott af
þessu stórkostlega varnarvirki Orms, sem rúmaði um 5 hundruð manna
stór eða meira. þótt menn nú vildu segja, að hleðsla þessi væri frá enn
yngra tíma enn hér rœðir um, þá hjálpar slíkt ekki, af þeim ástœðum,
sem á þeim áðrgreinda stað eru teknar fram; þar var ómögulegt að
hafast við, án þess að hlaða stórkostlega undir, því frá efstu brún gjá-
barmsins, sem er hvöss, myndast skarpr halli ofan eftír, og svo mynd-
ast gjótur og katlar í hraunhellunni. Svo mikið sést og af Sturlunga s.,
að búðarvirki Orms muni hafa verið fyrir vestan á, enda var hentugast,
að hafa það á gjábarminum. Eg verð því að telja það með öllu ólíklegt,
að þetta mikla mannvirki væri svo gersamlega með öllu horfið, sem var
uppgert skömmu fyrir miðju 13. aldar. þetta má sanna af samanburði
við svo mörg önnur mannvirki forn, er eg hefi fundið, og eru þó
miklu eldri, enn sjást þó glögt enn í dag, enn ekki skal eg meira tala
um þetta hér á þessum stað.