Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1888, Side 46

46
við fornt þinghald1. Eg leitaði um túnið, fann þar enga tóft, nema
ef til vill breiða tóft og langa rétt hjá þessum bölum. þ>ó er eg
ekki viss um, að þetta sé tóft. þ>að kynni að vera hið gamla
Hvítanes, þvi að fornir farvegir eftir fljótið eru þar til beggja hliða,
eins og um allar Landeyjar ‘út’ og ‘austr’. Sumir halda, að Hvíta-
nes hafi verið í Lambey, sem er niðr undan Breiðabólstað.
Stmnud. 26. ág. fór eg frá Breiðabólstað og inn að Sámsstöð-
um, sem er næsti bœr þar fyrir innan. Sámsstaðir hafa verið stór
jörð. Beint norðr undan Sámsstöðum, uppi á hálsinum, erdjúplaut,
grasi vaxin, að austanverðu við götuna, þegar upp er riðið; er opið
fram úr henni og slétt grund fyrir neðan hana, sem gatan liggr
yfir. Lautin er svo djúp, að hylr menn og nokkura hesta, og sést
ekki fyrr enn að kemr, einkanlega ofan frá. Fyrir vestan mýrina
er stór mýri, enn hæð austr frá. Eg var 14 mínútur að ríða úr
lautinni ofan að Sámsstöðum. þætta er alveg á veginum, þegar
farið er upp hjá Sámsstöðum fyrir vestan túngarðinn og upp að
Vatnsdal, og liggr hér vegr. þ>etta er gróf sú, er þeir Lýtingr
frá Sámsstöðum og brœðr hans fálust í, er þeir sátu fyrir Höskuldi
Njálssyni (Njála, g8. kap.), því að hér liggr leiðin um, þegar kom-
ið er neðan úr Landeyjum, einkanlega frá Bergþórshvoli. Ekki
Hefir lautin verið kend við Höskuld, enn þar hefir hann verið veg-
inn2 3 *. Bœrinn Brekkur er mitt á milli Breiðabólstaðar og Stórólfs-
hvols. Milli bœjanna er djúpt gil; fyrir austan það er mýri, sem
nú heitir Móshagi. þ>ar féll Vetrliði skáld (Kristnis., Bps. I, 14,
sbr. og Landnámab. V, 3S. þetta er rétt í leiðinni, og hér er hið
eina mótak, sem er nær bœnum. Ormsvöllr heitir kot niðr undan
Stórólfshvoli, enn engin merki sjást þar um slátt Orms Stórólfs-
sonar. Dufpaksholt er þar beint niðr undan; stendr á háu holti,
enn litlu um sig. Stórir vatnsfarvegir eftir Fiská ganga út í
1) Kiílund getr til, Hist. top. Beskr. af Island, I, 253, að þar hafi
verið (manntals)þingstaðr á síðari öldum, og sé nafnið dregið af því.
V. Á.
2) TorfastaSagróf heitir gil eitt, sem liggr þvert niðr úr hlíðinni fyrir
innan Sámsstaði; að því eru háir bakkar og melbörð eða rof sumstaðar.
það liggr ofan í þverá. A þessu svæði er ekkert annað gil til. A móti
gilinu fyrir neðan þverá heitir Sdmsstaðafit, sem er undirlendi með ánni,
nokkuð stórt svæði og eina graslendið, sem þar er fyrir ofan ölduna.
Hér gæti hafa verið skógrinn, sem þeir Lýtingr fálust í eftir dráp Hökulds
Njálssonara).
a) I Njálu-handr. því, sem getið er hér á undan, er sagt, að þeir
Lýtingr fálust í skógunum fyrir austan pverá, og er það rétt (ekki Bangá,
sem stendr í síðustu útgáfum Njálu). V. Á.
3) Vetrliði var að torfskurði, og segir Melabók, að »hann varðist með
torfskera». þeir þangbrandr kristniboði og Guðleifr hafa því framið níð-
ingsverk, er þeir vógu að vopnlausum manni. V. Á.