Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1951, Blaðsíða 6
10
„að þessi efni hljóti að vera leifar af líkum mjólkurmat sem skyr, þó
ef til vill ekki eins súrum".1 Annars voru daghækur Sigurðar frá
Bergþórshvolsrannsóknunum gefnar út óunnar og athugasemdalaust
eftir dauða hans. Sigurði þótti einsýnt af staðháttum, að bær Njáls
hefði staðið á sama stað og jafnan síðan. Annars er varla ástæða
til að dvelja við rannsóknir hans, en sjálfur taldi hann flest það, er
hann sá í gryfjum sínum, ótvíræðar minjar Njálsbrennu, og kveður
mjög fast að orði. Mann grunar, að Sigurður hafi þarna leiðzt af ósk-
um sínum, og áberandi skortur á gagnrýni gerir alla lýsinguna tor-
tryggilega. Minjar þær, er Sigurður hafði á brott með sér frá Berg-
þórshvoli, eru hér í Þjóðminjasafninu nr. 2714—30, og er nú auð-
velt að ganga úr skugga um, að viðarleifar þær, er hann taldi kol-
brunnar eða hálfbrunnar, eru í raun og veru með öllu óbrunnar. Við
rannsóknir sínar sá Matthías Þórðarson, hvað villt hafði Sigurði sýn,
því að sjálfur fann hann ýmsar viðarleifar, sem voru svartar á að
líta og höfðu tekið lit úr jarðvegi, jafnvel frá for, en voru öldungis
óbrunnar. I fám orðum sagt þykir nú víst, að engin þau kennimerki,
sem Sigurður Vigfússon sá í gryfjunum, hafi verið frá Njálsbrennu eða
nokkrum öðrum húsbruna. J
Sumarið 1926 var byggt íbúðarhús úr steinsteypu á Bergþórs-
hvoli handa prestinum, sem á staðnum bjó. Var það staðsett af þjóð-
minjaverði austan við gamla bæinn eða alveg austast á bæjarhóln-
um, af því að þjóðminjavörður þóttist sjá, að með því yrði ekki rask-
að fornum byggingarleifum, sem hlytu að vera vestar. Var svo grafið
fyrir kjallara á þessum stað þá um haustið, og hafði séra Jón Skagan
eftirlit með greftinum og skyldi segja til, ef eitthvað athyglisvert
bæri fyrir augu. Ofarlega varð vart merkja eftir smiðju, er þarna
hafði staðið ekki alls fyrir löngu, en annars varð ekki vart mann-
vistarleifa, sem athygli vöktu, fyrr en í suðvesturhorni kjallaragrafar-
innar á 3—4 fermetra svæði. Var þar um 80 sm þykkt öskulag, sem
þó þynntist austur eftir og hvarf, líkt og hér væri brún eða austur-
jaðar á miklu öskulagi. Við mælingar Matthíasar Þórðarsonar árið
eftir sást, að grafið var fyrir húsinu niður á -r-1,70 sm, en öskulagið
náði niður á -f- 1,85 sm. í þessu öskulagi fundust smámunir, viðar-
bútar, kolamolar, eirþynnubrot, járnbútar, brot af hníf, smáskaft úr
kopar, tinnumoli, lykill, skarbítur (sbr. skýrslu séra Jóns Skagans
1) Árbók 1887, viðbætir. Dr. Sigurður Pétursson gerlafræðingur hefur
gert smásjárrannsókn á leifum þessum, og staðfesti hún, að hin gamla
efnagreining er rétt.