Samvinnan - 01.09.1927, Blaðsíða 31
SAMVINNAN
205
an viljað hafa fundinn hjá sér laust upp úr aldamótun-
um, en þó fór svo, að ekki varð úr því fyrri en eftir stríð.
Meðan stóð á styrjöldinni féllu fundir bandalagsins niður,
eins og að líkindum lætur, en hófust aftur undir eins og
friður komst á. Frá 1906—1913 voru fundirnir oftast
haldnir í höfuðborgum í miðri álfunni.
Verkefnin á þessum fundum hafa jafnan snert al-
þjóðafriðarstarfsemina. Þannig undirbjó fundurinn í
Haag 1894 skipulag fyrir alþjóðadómstól til að skera úr
misklíð milli þjóða. Fjórum árum síðar gekk Rússakeis-
ari í það mál, og er gerðardómstóllinn í Haag sprottinn
upp af aðgerðum þingmannafélagsins og hins afsetta keis-
ara. Má heita að hver og einn af fundum alþjóðabanda-
lags þingmanna hafi bætt nýjum steini við í hina sein-
smíðuðu friðarhöll.
Nú víkur aftur sögunni til Norðurlanda. Danir höfðu
verið í þingmannafélaginu frá fyrstu byrjun, en Norð-
menn og Svíar komið í hópinn á öðru starfsári bandalags-
ins. í öllum þessum löndum voru þegar í stað stofnaðar
sjálfstæðar deildir, sem störfuðu með ýmsu móti heima
fyrir. í ríkisþinginu danska er sérstakur salur fyrir bóka-
safn hins danska þingmannafélags og eiga félagsmenn að-
gang að þeim lestrarsal, hvenær sem þeir vilja. Er þar
mikið og gott félagsmálabókasafn á ýmsum tungumálum.
Sá maður sem kom á þessu bókasafni og var lífið og sálin
í þessari alþjóðlegu starfsemi Dana var friðarvinurinn
Fredik Bojer. Hann hafði þegar á fyrstu starfsárum þing-
mannafélagsins varpað fram þeirri uppástungu, að þing-
menn Norðurlanda ættu að hafa með sér sameiginlega
fundi. Árið 1892 skrifar Viggo Ullmann, sem þá var ein-
hver mesti þingskörungur í Noregi, bréf til Bojers, minn-
ír hann á hina fyrri tillögu og skorar á hann að kveðja
Dani, Norðmenn og Svía til fundar sumarið eftir. Ekki
varð þó úr því, en á fundi danska þingmannafélagsins 1896
er málinu hreyft aftur. Líður svo þar til árið eftir. Þá er
sænskur þingmaður, Ad. Hedin, á ferð um Kaupmanna-
höfn til Parísar. Fékk hann þá á fund með sér nokkra