Samvinnan - 01.09.1927, Side 123

SAMVINNAN
297
prestsins. Á aðalhæð er skrifstofa hans, borðstofa og
gestastofa. Risið er hátt, en enginn kvistur né „port“. Þar
eru svefnherbergi og igeymsla.
Jón biskup Helgason mun hafa ráðið allmiku um
gerð þessa húss, og eftir því átti að byggja önnur prest-
setur. Það var þess vegna líklegt til að verða fordæmi.Þeg-
ar vandað og þægilegt steinhús er bygt í sveit, þar sem
allur þorri bændabýlanna þarf að endurbyggjast á næstu
árum má búast við að hvert slíkt steinhús fæði af sér
önnur í sama stíl. Menn voru þess vegna famir að tala
um „Skeggjastaðastil“ á steinhúsum.
En þessi stíll myndi hafa leitt þjóðina út á miður
heppilega braut. Húsið á Skeggjastöðum er blátt áfram
venjulegt kaupstaðarhús. Það er á engan hátt skapað í
samræmi við íslenska náttúru. Það er lítið um sig og
hátt. Það brýtur með hæðinni línurnar í landslaginu. Að
innri gerð hafði það tvo áberandi galla. íbúðin var á
þrem hæðum, og er það bæði erfitt og óþægilegt, enda
síst þörf í sveit á Islandi, þar sem ekki þarf að spara
grunninn. I öðru lagi var sú aðgreining á kjallaraíbúð
starfsfólksins og miðhæðarveru húsbændanna meir í sam-
ræmi við danskan en íslenskan hugsunarhátt.
Ritstjóri þessa tímarits hafði á þingi 1925 borið fram
tillögu til þingsályktunar um að rannsaka skyldi hvort
ekki væri kleift að endurreisa bæi á merkum sögu-
stöðum t. d. Bergþórshvoli, Hlíðarenda, Hjarðarholti o.
s. frv. í fomum stíl, það er sem líkast því, sem bæir voru
á söguöldinni. Þetta mál var rannsakað nokkuð, og kom í
ljós, að bæir í fornum stíl myndu þykja lítt hæfir til íbúð-
ar nú á dögum. Hinsvegar var byggingin á Bergþórshvoli
svo hrörleg orðin, að þar varð að reisa nýjan bæ. Jörðin
er prestssetur og kom þá til kasta Alþingis með fjár-
framlög. Ef ekkert var aðhafst myndi reist þar kaup-
staðarhús í Skeggjastaðastíl.
Ritstjóri þessa tímarits bar þá enn fram þingsálykt-
un um að þingið heimilaði stjórninni að reisa bæinn á
Bergþórshvoli í sveitabæjastíl, ef það yrði ekki dýrara en