Samvinnan - 01.09.1927, Blaðsíða 78

252
S A M Y I N N A N
fyr en eftir nokkum tíma. Menn kusu til þings einhvern
góðan borgara. Oft hátt settan embættismann eða efn-
aðan atvinnurekanda. En það kom brátt á daginn, að með
þessu móti gátu þingin ekki leyst starf sitt af hendi.
Meðal kjósenda komu upp mismunandi pólitískir straum-
ar og stefnur, og þeir heimtuðu af fulltrúum sínum á
þingi, að þeir greiddu atkvæði í samræmi við áhugamál
kjósendanna. Þannig mynduðust smátt og smátt stjórn-
málaflokkarnir, sem nú ráða öllu opinberu lífi í þingræðis-
löndunum. í fyrstu skiftust menn í flokka eftir pólitísk-
um hugsjónum. Mál eins og almennur kosningarréttur,
kvenfrelsi og trúarbragðafrelsi voru deiluefnin. En eft-
ið að þessum málum hefir verið ráðið til lykta hafa at-
vinnu- og fjármál verið helsti grundvöllur flokkaskift-
ingarinnar. Margt annað kemur þó til greina, ekki síst
trúmálin. Til dæmis í Belgíu og Þýskalandi.
Yfirleitt má segja, að í flestum ríkjum Norðurálf-
unnar séu þrír höfuðflokkar, Ihaldsmenn, Vinstrimenn
og Jafnaðannenn. Auk þeirra hafi víða komið upp ýmsir
smáflokkar á síðustu árum. íhaldsmenn hafa oftast ver-
ið verndarar hins forna þjóðfélags. Þeir hafa verið and-
stæðir almennum kosningarrétti. Þeir hafa haldið því
fram, að þeir menn, sem hæstan skatt gjalda ættu að
hafa mest áhrif á stjórn landsins. Þeir segja að auðæfin
verði til fyrir dugðnað og hæfileika einstaklinganna, og
ef menn séu fátækir, þá sé það þeim sjálfum að kenna.
Þess vegna eigi völdin að svara til efnahagsins. íhalds-
menn hafi í flestum löndum leitað stuðnings hjá kirkj-
unni og þeir eru ávalt málsvarar aukins herbúnaðar. Þeir
hafa sjaldan mikinn áhuga á alþýðumentun, en vilja efna
vísindi og háskólalærdóm, enda sækja þeir oft foríngja
sína til lærðu stéttarinnar.
Tollmálin hafa hér einnig verið ági*einingsefni.
Ihaldsmenn em jafnan hlyntir verndartollum, og vilja að
hvert land loki sig inni og sé sjálfu sér nóg. Girði sig
með tollmúrum og reyni svo að bjai’gast upp á eigin
spýtur. Ríkið á, eftir kenningum þeirra, að afla sér tekna