Samvinnan - 01.09.1927, Blaðsíða 82

Svisslandi, og nú á síðari árum eru áhrifin þaðan að ber-
ast út um heiminn.
Þjóðstjóm í hinni upphaflegu mynd, getur aðeins
átt sér stað í örsmáum ríkjum. Það er því aðeins í fjór-
um minstu fylkjunum (Cantons) í svissneska sambands-
ríkinu, að hún er enn í dag viðhöfð. Þar safnast allir full-
orðnir borgarar saman vopnaðir, á ákveðnum stað, og
halda fund undir beru lofti. Þar era mál fylkisins rædd
og þeim ráðið til lykta með atkvæðagreiðslu.
Þessi fylki eru örlítil, og því er þetta hægt. Annars-
staðar eru kjósendumir látnir greiða atkvæði í kjördæm-
unum, eins og við kosningar. Tvennskonar aðferð er not-
uð: Málskot (Referendum), það er að segja. Þjóðin er
látin fella eða samþykkja lög, sem þingið hefir afgreitt,
og almenn atkvæðagreiðsla um mál, sem ekki eru komin
fyrir þingið, svo sem atkvæðagreiðslan um aðflutnings-
bannið hér á landi 1908.
í stjómarskrá Svisslendinga frá 1874 er málskot
fvrirskipað við stjórnarskrárbreytingar. Ennfremur er
stjórnin skyldug að bera öll lög undir þjóðaratkvæða-
giæiðslu ef 30,000 kjósendur krefjast þess. Ekki er hægt
að breyta lögunum við atkvæðagreiðsluna. Kjósendurnir
staðfesta þau óbreytt eða fella þau.
Sambandsþingið hefir lítil völd og sama er að segja
um forsetann. Hann er kosinn af þinginu til eins árs í
senn, og verður ekki endurkosinn. Ráðherrarnir era líka
kosnir af þinginu til þriggja ára. Þeir verða að eiga þing-
sæti og eru jafnan flokksbræður forsetans. Þess vegna
hefir oftast verið góð samvinna milli forsetans og ráð-
herranna, ólíkt því, sem átt hefir sér stað í Frakklandi
og fleiri löndum.
í Frakklandi hefir stórmálum oft verið ráðið til
lykta með þjóðaratkvæði. Bæði stjórnarbyltingin mikla
og Napóleon fyrsti og þriðji notuðu þá aðferð. Nú er
mikið rætt um að innleiða málskot við ýmsar samþyktir
þingsins. 1 Danmörku er málskot lögleitt við stjómar-
skrárbreytingar. Þegar báðar þingdeildir hafa, samþykt