Samvinnan - 01.09.1927, Page 76

250
S A M V I N N A N
kosningunum. í allar nefndir og stjómir er kosið. Kosn-
ingaaðferðin er því mikilvægur þáttur í opinbem lífi
þjóðanna, og um hana hefir mikið verið deilt. Lengi bar
mikið á því, að vinnuveitendur og húsbændur kúguðu
verkamenn sína og heimilisfólk til þess að greiða atkvæði
eins og þeim líkaði. Til þess að hindra það, hafa flestall-
ar þjóðir lögleitt leynilega atkvæðagreiðslu.
Hugmyndin um leynilega atkvæðagreiðslu kom fyrst
fram á Frakklandi, í stjómarbyltingunni miklu, en bresk-
ar nýlendur í Ástralíu framkvæmdu hana fyrst. England
lögleiddi svo fyrst stórþjóða Norðurálfunnar leynilega at-
kvæðagreiðslu (Votes by Ballot) með kosningarlögum frá
1872. Síðan hafa önnur ríki fylgt dæmi þess.
Víða hafa menn lögleitt tvöfaldar kosningar. Fyrst
velja kjósendur kjörmenn, sem svo aftur kjósa þingmenn-
ina. Þetta átti upphaflega að vera til þess að gæta hags-
muna efnaðri stéttanna og hindra snöggar byltingar í
stjórnmálalífinu, en hefir alstaðar reynst þýðingarlaust.
Kjörmennirnir eru bundnir við flokkana og kjósa eins og
fyrir þá er lagt. Hvergi hefir þessi aðferð verið notuð
eins lengi og í Bandaríkjum Norðurameríku, og í meir
en hundrað ár eru þess engin dæmi, að kjörmenn hafi
greitt atkvæði á móti vilja kjósendanna. Þess vegna hefir
þessi aðferð reynst alveg þýðingarlaus, en aðeins bakað
ríkjunum óþörf útgjöld og óþarfa fyrirhöfn.
Kjördæmakosningar era hin upphaflega kosningaað-
ferð í öllum löndum, enda eru þær í fullu samræmi við
hina fornu germönsku stjórnarhugmyndir.
Englendingar hafa jafnan lagt mikla áherslu á nána
samvinnu og náinn kunningsskap milli þingmanns og
kjósenda, og telja það grundvallarskilyrði fyrir þingræð-
inu. Margar þjóðir hafa þó vikið frá ensku aðferðinni og
tekið upp hlutfallskosningar. Orsökin til þess að hlut-
fallskosningar hafa svo víða verið lögleiddar á síðustu
árum, er sú, að menn vilja láta tölu þingmanna vera í
sem réttustu hlutfalli við tölu kjósendanna. Það er með
öðrum orðum réttlætistilfinníngin, sem hefir aflað þeim