Samvinnan - 01.09.1927, Qupperneq 73

SAMVINNAN
247
heim, og ýms ríki eru að ræða um að taka hana upp. Með
því gæti þaðáunnist, að flokkadeilumar minkuðu, og
minni hlutinn fengi meiri áhrif á löggjöf og landsstjóm.
Þá yrði síður hætta á því, að meiri hlutinn misbeitti valdi
r i I
smu.
í flestum spönskum lýðveldum má ekki endurkjósa
forsetann, og sett eru ýms ákvæði til þess að hindra, að
hann eða stjómmálamenn fái mikil völd. Sumstaðar er
kjörtímabilið mjög stutt. Aðeins tvö ár. Víða hafa verið
gerðar tilraunir til þes að fá æðstu embættismenn inn í
ráðuneytið. Með því hefir átt að afla stjóminni hinnar
hæstu sérþekkingar.
í Austurlöndum hefir einveldið frá aldaöðli verið hin
drotnandi stjórnarstefna, en nú á síðustu tímum hafa
flestar austrænar þjóðir komið á hjá sér þingstjóm í ein-
hverri mynd. Japanar gengu hér á undan. Stjómarskrá
þeirra frá 11. febrúar 1889 er sniðin eftir enskri fyrir-
mynd. Þingið er tvískift, aðalsmannadeild og þjóðkjörin
fulltrúadeild, sem tekið hefir fjárveitingarvaldið í sínar
hendur. Þróunin hefir gengið í svipaða átt og víðast í
Norðurálfunni. Völdin hafa smátt og smátt færst í hend-
ur fulltrúadeildarinnar, en áhrif aðalsins minkað að sama
skapi. Þó hefir alþýðan ekki ennþá fengið mikil áhrif á
stjómarfarið. Kemur það til af áhuga- og samtakaleysi
hennar, enda er ekki við öðru að búast, þar sem svo stutt
er síðan virkilegt stjómmálalíf myndaðist í landinu. Hin
efnaða borgarstétt og mentamennimir ráða mestu í Jap-
an líkt og í Englandi um síðustu aldamót.
Eftir að höfðingjamir, sem haldið höfðu Japönum í
fjötrum frá fomöld, tóku að missa völd, fór þjóðin að
taka ákaflegum framförum, bæði andlega og efnalega,
svo þess eru fá dæmi í sögunni. Japan er orðið að fyrir-
myndarríki Austurlanda og eitt af stórveldum heimsins.
Margar austrænar þjóðir hafa reynt að haga stjórnar-
fari sínu eftir japanskri fyrii-mynd, en þetta alt er svo
ungt ennþá, að ekki er hægt að dæma enn um árangur-
inn, en víða hefir verið, og er enn, ærið óeirðasamt aust-