Andvari - 01.07.1962, Side 76

186
SIGURÐUR SIGURMUNDSSON
ANDVARI
Þorvarður leitað eftir viðtöku bænda, en
fékk eigi. Réðu þeir af að ríða til móts
við biskup og freista þess að leita sætta.
Lauk því svo, að biskup sættist við Þor-
gils og tókst með þeim vinátta upp frá
því, enda báðir trúir þjónar konungs-
valdsins. Þá leysti biskup og Þorvarð úr
banni. Varð þá góður skilnaður með
þeim frændum, og reið Þorvarður austur
í fjörðu. Frá því þetta gerðist getur sagan
þess ekki, að þeir frændur fyndist nær
því í tvö ár eða ekki fyrr en á alþingi
1257. Er sagt, að þá hafi orðið með þeim
fagnafundur. Málum var þá þann veg
báttað, að Þórður kakali var andaður, en
konungur bafði skipað Þorgilsi Eyjafjörð
og bændur játað honum skatti. Ólíklegt
er, að Þorvarður bafi um það vitað fyrr
en á þinginu, því að nú skarst fljótlega í
odda þeirra í milli. Hafði Þorgils ónýtt
skóggangssök, sem Þorvarður höfðaði
gegn manni, sem verið hafði framarlega
í aðförinni að Oddi bróður hans í Gcld-
ingabolti. Fór svo, að maðurinn varð ckki
sóttur. „Þóttust menn sjá, að báðir lögðu
á mál þessi mikla þykkju.“
Það verður aldrei um deilt, að enginn
höfðingja þessa tímabils barðist eins ein-
arðlega gegn íhlutun hins erlenda valds
á Islandi og Þorvarður Þórarinsson. Og
enda þótt sagan þegi þar um, hefur kon-
ungsskipan Þorgils yfir Eyjafirði verið
aðalágreiningsefnið á þinginu. Þorvarði
hefur þótt, sem hér væri hann svikinn
um stuðning þeirra félaga til valda í Eyja-
firði, og auk þess væri hér framið ofbeldi
og lögleysa og traðkað á íslenzkum lög-
um og rétti. Sannar það bezt, að af þing-
inu reið hann beint austur yfir ár að
Kcldum til fundar við Steinvöru tengda-
móður sína. Fékk bún honum í hendur
bú á Grund í Svarfaðardal og allar heim-
ildir þær, er hún bafði erft í Eyjafirði
eftir Þórð bróður sinn. Sagt var að hún
eggjaði Iiann á að halda sem bann væri
drengur til. Llm baustið settist svo Þor-
varður í bú það á Grund, sem Steinvör
hafði gefið bonum. Þorgils reið brátt til
Eyjafjarðar. Hóf þá Þorvarður tilkall til
héraðs þar á ný, sem hann að landslög-
um hafði ótvíræðar heimildir til. Þor-
gils vildi eigi laust láta, kvaðst hafa til
þess konungsskipan og jáyrði bænda.
Fundust þeir nokkrum sinnum um
haustið og féll með þeim heldur fálega,
en ávallt stilltu þeir orðum sínum í hóf.
Var Þorgils á öllum fundum fjölmenn-
ari. Af því, sem hér hefur verið sagt, má
glöggt sjá, að Þorvarður hefur af Þor-
gilsi verið margsvikinn í samningum og
réttur hans freklega fótum troðinn. Það
gegnir því mikilli furðu að Þorgilssaga
skuli hvað eftir annað endurtaka að Þor-
gils treysti ávallt Þorvarði sem hezta vini.
Eftir fundinn á alþingi gat ekki um neina
vináttu verið að ræða. Annaðhvort fer
sagan hér ekki rétt með eða Þorgils hefur
í sjálfbirgingsskap sínum verið svo grunn-
hygginn að skilja ekki, að Þorvarður hef-
ur verið of stór og ríklundaður til þess
að geta unað því, þar sem liann stóð í
fullum rétti, að honum væri af fulltrúa
erlends valds skipað sem þræli.
Þegar hér var komið, var mælirinn
fullur. Þorvarður ákvað að ráða Þorgils
af dögum. Áður en lengra er haldið, skal
þess getið, að sagan segir: „Þorvarður
úr Saurbæ var hinn mesti vin nafna
síns af bændum í Eyjafirði og hafði Þor-
varður Þórarinsson jafnan tal við hann.
En hann þótti nokkuð óheill og illráð-
ur.“ Hér hefur höfundi Þorgilssögu
hrugðizt bogalistin, því að hrokkið hef-
ur úr penna hans setning, sem telja
verður harðla merkilegt atriði. Hún gerir
að engu ummæli höfundar áður um vin-
sældir Þorgils meðal bænda. Um það
verður ekki villzt, að aðalforvígismaður
bænda í Eyjafirði hefur átt verulega lilut-
deild í lifláti Þorgils skarða. Sýnir það,