Andvari

Årgang

Andvari - 01.07.1962, Side 82

Andvari - 01.07.1962, Side 82
192 SIGUHÐUK SIGURMUNDSSON ANDVAM Árna biskupi lagurt vitni í öllum mál- um, scm konung varða og ekki snerta bréfritarann sjálfan. Því næst segir: „Ilerra í orlofi að tala, get eg flestum verða eigi allhægt að stjórna ríkinu, nema þeim, sem hann leggur hendur í höfuð á sem hann vill, er svo mikið ríki hans á landinu, að yðrir menn skulu varla svo við Iiorfa, sem þeir þykkjast mannan til hafa eður skaplyndi. Þingi voru réðu í sumar Ilrafn og biskup, höfðu skammt og meðallagi skilvíst, að því að sumum þótti. Lögsögumaður var ógreiður og skaut flestum málum undir biskups dóm og annara þeirra er sýndist. Af lögréttu- mönnum nýttist lítið.“ Bréfkafli þessi sver sig í ætt við ræður Þorvarðar í Þorgils- sögu um sérstætt orðaval, skýra og ljósa hugsun. Auk þess hefur það á vorri öld reynzt að vera elzta sönnunargagn fyrir ríkisréttindum Islands eftir Gamla sátt- mála.1) Af þessum stuttu bréfköflum má glöggt sjá, hverníg stjórn og réttarfari á alþingi var háttað. í landinu var rikjandi millibilsástand um lög og rétt. Þjóðveldis- lögin eru úr gildi numin og ný lögbók, ófullkomin frumsmíð, komin í þeirra stað. Á þinginu ræður svo Árni biskup raun- verulega einn öllu og það eitt lög, sem honum þóknast að kalla. Frásögn Árna- sögu biskups um deilumál þeirra Þorvarð- ar er merkileg. Hún bregður Ijósi yfir það, hve heimildarlaust Árni biskup réðst inn á verksvið leikmanna. Og einnig það, þótt sagan sé eins og Þorgilssaga hlut- dræg í málflutningi, má þó öruggt telja, að Þorvarður hafi verið fyrsti valdsmað- urinn, sem spyrnti alvarlega gegn yfir- gangi Árna biskups. Það vill nú svo til, að til eru hans eigin orð, sem vitna um skoðanir hans í þessum málum og sem hann mun hafa framfylgt til hins ýtrasta. Árið 1255 fórust Þorvarði svo orð í við- 1) Bjöm Þórðarson: Síðasti goðinn. skiptum sínum við Heinrek biskup, skömmu eftir Þverárbardaga: ,,Allt það, er vér höfum brotið við heilaga kirkju og raskað guðs rétti, viljum vér leggja í yðvarn dóm. En þær sakir, sem gerst hafa millum vor og annara leikmanna, skiljum vér undan yðrum dómi.“ Valdatímabili Þorvarðar var nú að þessu sinni brátt lokið. Idafði hann að eigin sögn ekki skaplyndi til þess að vera við völd og koma ekki fram lögum fyrir ofríki biskups. I annan stað hafði Árni biskup látið svo um mælt í bréfi til kon- ungs, að hann kæmi vel skapi sinu við alla handgengna menn, utan við Þor- varð, þótt engin persónuleg sakferli væru þeirra í milli. Ennfremur lét hann uppi þá skoðun, að hann teldi Hrafn Oddsson bezt fallinn íslenzkra manna að ráða öllu Islandi. Út af þessum málum hafa þeir farið utan allir og það á sama skipi, Hrafn, Sturla og Þorvarður haustið 1277. En skipið braut við Færeyjar. Urðu þeir þar kyrrsettir um veturinn, en komust til Noregs næsta vor. Sumarið 1279 komu þeir svo út báðir, Hrafn og Þorvarður, herraðir af konungi. Magnús konungur hafði þá gert að vilja Árna biskups og gert Idrafn merkismann sinn og hirð- stjóra á íslandi. Einnig kom út Ásgrímur Þorsteinsson og hafði nú fengið sýslu fyrir sunnan heiðar, sem Þorvarður hafði áður Iiaft. Ekki verður með vissu vitað hvar Þorvarður hcfur dvalið frá því hann kom út og fram á sumar 1281. Sennileg- ast er, að hann hafi þó verið á Austfjörð- um. Ekki er vitað annað, en hann hafi haidið þar hinu forna mannaforræði ævi- langt. Sumarið 1280 komu út Jón nokkur Einarsson og Loðinn leppur með nýja lögbók, sem lögtekin var á alþingi sum- arið eftir og hlaut nafnið Jónsbók. Deila reis milli þeirra Loðins og Árna biskups út af nokkrum atriðum lögbókarinnar. Var Þorvarður þá einn þeirra, sem miðl-
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132

x

Andvari

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.