Andvari

Ukioqatigiit

Andvari - 01.07.1962, Qupperneq 99

Andvari - 01.07.1962, Qupperneq 99
ANDVARl SKÚLI MAGNÚSSON OG UPPHAF REYKJAVÍKUU 209 voru öll byggð úr grjóti og torfi. Vinnumannabústaður var byggður þar sem liinn gamli skáli Reykjavíkurjarðar var, sunnan Grjótagötu. Á malarkambin- um niður við sjó, rétt fyrir austan hús Johnson & Kaaber, var færasnúningshús. Inni við Elliðaár áttu stofnanirnar þófaramyllu og litunarhús, sem síðar var flutt til Reykjavíkur og komið fyrir á slóðum Herkastalans. Sum þessara húsa, sem nú voru nefnd, voru allálitleg, hið stærsta 25 álnir á lengd, og árið 1759 voru öll húsin metin til 7240 rd. Þessi hús stofnananna þar sem þau voru staðsett í útjaðri kvosarinnar urðu fyrsti kjarni þeirrar Reykjavíkur, sem við þekkjum í dag, mjór en mikils vísir, þótt örlög þeirra yrðu að ýmsu leyti dapurleg, þegar miðað er við það hlutverk, sem þeim var ætlað að inna af hendi. Af nöfnum húsanna má sjá, að Skúli hefur ekki aðeins ætlað að koma íslenzkri ull í dúka og klæði, heldur tekur hann upp sútun skinna, tunnugerð og færagerð. Við þetta bættist brennisteins- vinnsla í Krísuvík og útgerð fiskidugganna. En það verða oft óhöpp í fyrsta leik, ótíð og fiskileysi hömluðu dugguútgerðinni, enda þóttu skipin óheppileg til fiskveiða og þung í vöfum, af öllum fyrirtækjum stofnananna var fjártjónið mest af þeim, urn 20.000 rd. á árunum 1752—1759. Árið 1754 segir frá því, að allt verkafólk stofnananna liafi orðið að hrekjast á brott vegna matarleysis og eldiviðarskorts. Þegar gerðir eru upp reikningar stofnananna árið 1759 kemur í Ijós, að hallinn á þeim allur nemur um 41.000 rd. Frá sjónarmiði bókhaldarans var þetta lélegur árangur. En þegar könnuð er saga stofnananna þá verður ljóst, að þær áttu lengst af mjög undir högg að sækja þar sem voru hin dönsku verzlunarfélög, er drottn- uðu yfir viðskiptalífi Islands, Elörmangarafélagið fyrst og síðar Almenna verzl- unarfélagið. Hinir dönsku einokunarkaupmenn skildu það snemma, að stofn- anir Skúla Magnússonar voru hættulegar þeim verzlunarháttum, sem þeir höfðu vanizt á íslandi hátt á aðra öld, að hin lágreistu hús, sem kúldruðust þarna í kvosinni, voru upphaf nýrra tíma. Frá upphafi stofnananna ætluðu hinir dönsku einokunarkaupmenn að kæfa þær, ef ekki í fæðingunni, þá eins fljótt og auðið væri. Þeir neituðu að selja stofnununum ull og skinn nema þeir fengi sama vcrð fyrir og í Kaupmannahöfn. Þeir reyndu að kaupa upp ull af bændum svo tóvélar stofnananna stæðu aðgerðalausar. Þegar danska stjórnin ætlaði að skipa Hörmangarafélaginu að kaupa klæðvöru stofnananna birgðu þeir sig að klæði frá danskri verksmiðju svo nægja mundi til margra ára og þóttust ekki geta keypt rneiri birgðir. Sérstaklega var félaginu illa við það leyfi, er Skúla hafði verið veitt, að flytja vörur milli landa á duggum stofnananna. Með því var rofið skarð í sjálft einokunarkerfið. Hörmangarar kærðu því Skúla fyrir brot á verzlunarskilmálunum og óleyfilega verzlun. Þrátt fyrir málamiðlun stjómar-
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132

x

Andvari

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.