Andvari

Volume

Andvari - 01.07.1962, Page 100

Andvari - 01.07.1962, Page 100
210 SVliRRIIl KRISTJÁNSSON ANDVAIII innar tókust ekki sættir með Skúla og Hörmangarafélaginu og fór svo, að með konungsúrskurði 16. maí 1757 var Skúla leyft eftir sem áður að láta duggur sínar flytja nauðsynlegan varning milli íslands og Danmerkur. En á þeim sömu árum og I Iörmangarafélagið leitaðist við að sálga þessum nýju atvinnugrein- um í Reykjavík, rak það sjálft verzlun sína með slíkum ódæmurn, að stjórnin varð loks að þröngva því til að afsala sér verzluninni. Járn og brýni félagsins voru ónýt, önglar og færi, trjáviðurinn ekki hæfur í árar eða orf. Varla kom svo nokkurt ár, að Hörmangarafélagið flytti næga kornvöru til landsins, það litla korn sem til dæmis var flutt til landsins árið 1756 var maðkað. Sýslumenn urðu víða um landið að brjóta upp vöruskemmur kaupmanna á vetrum til að seðja hungur fólksins. Þetta ár dóu 100 manns úr sulti í þeim sveitum, er sóttu verzlun í Elólminn. Þá er talið, að 1100 manns liafi orðið bungurmorða á Islandi. Þegar Hörmangarafélagið varð að hrökklast frá Islandsverzluninni lét danska stjórnin halda uppboð á verzlunarhöfnum landsins og skyldu þær seldar á leigu til 6 ára. En nú brá svo við, að enginn danskur kaupmaður batið í halnirnar. Þá varð Eggert Olafssyni að orði: Nú vill enginn eiga þig, ættarjörðin góða. Að lokum neyddist konungur til að taka sjálfur að sér verzlunina við skattland sitt og reka á eiginn kostnað 1759. Með konungsverzluninni hefst nýr þáttur í sögu iðnaðarstofnananna í Reykjavík. 4 Vorið 1759 var Marcus Pahl, danskur rnaður, sendur til Isiands og skyldi hann verða forstjóri konungsverzlunarinnar í Hólminum, en jafnframt hafa eftirlit með iðnaðarstofnununum í Reykjavík. Þegar hér var komið sögu hafði Danakonungur lagt til iðnaðarstofnananna samtals 61.000 rd. og raunar 3.000 rd. betur. Það var því ekki nema cðlilegt, að stjórnin vildi hafa hönd í bagga með þessu ljárfreka lyrirtæki og gát á, að fé konungs væri réttilega varið. Af skipunarbréfi Pahls er auðsætt, að stjórnin hafði liinn mesta áhuga á velfarnaði stolnananna og vildi veg þeirra sem mestan. Oll þau ár er stofnanirnar liöfðu staðið hafði Hörmangarafélagið legið í þeim eins og grimmur hundur. Nú fengu þær notið friðar í skjóli konungsverzlunarinnar og verndar. Þess má til dæmis geta, að urn stundarsakir var tekið fyrir útflutning á íslenzkri ull til þess að stofnanirnar mættu sitja fyrir kaupum á henni. I þau fáu ár sem konungs- verzlunin stóð voru iðnaðarstofnanirnar með miklum blóma og ágóði varð af
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132

x

Andvari

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.