Andvari - 01.07.1962, Blaðsíða 122

232
ÓLAFUR JÓNSSON
ANDVAIU
veigameiri en þær sem nú eru taldar. Þær
eru í tvennu lagi samstæðar að efni og
fjalla annars vegar um unga menn —
eða ungan mann — erlendis og reynslu
þeirra þar, hins vegar um börn og sálar-
líf barna. Af hinum fyrri toga eru Bros,
Heimþrá og Kysstu mig, allt snoturlega
ritaðar sögur, en hin síðast talda virðist
mér þróttlegust. Uppistaða sögunnar er
hreinleikadraumur ungs manns, draumur
hans um ófalsað, einlægt líf, og andstæða
draumsins kynsvall og drykkja í höfn.
Ingimar fer næmlega með þctta við-
kvæma efni, forðast ódýr brögð og óþarfan
ruddaskap; og lýsing stúlkunnar í sög-
unni er hnyttin og trúverðug og gefur
henni aukna vídd. Hinar sögurnar tvær
eru tilþrifaminni. Bros skortir festu, hún
er svo sundurlaus að áhrif hennar fara á
dreif. Heimþrá er allvel rituð saga, en
einna venjubundnust af sögum Ingimars;
uppistaða hennar er skrýtlukennd frá-
sögn af hinurn sígilda draumi vændis-
konunnar um farsælt hversdagslíf. Það
áhrifsbragð að leggja alla söguna í munn
„hlutlauss" áhorfanda tekst hér bærilega,
en lýsing sögumanns sjálfs verður dauf-
leg um of og gæðir ekki söguna þeirri
spennu sem þó er trúlegt að höfundur
leiti eftir.
Þá eru enn ótaldar þær fimm sögur
sem eru bezti hluti þessarar bókar og lofa
mestu um framtíð Ingimars Erlends Sig-
urðssonar. Þær fjalla allar um unga
drengi, fínlegar og nærfærnar í stíl og
með tregakenndum undirtóni. Hér er
yrkisefnið höfundi sýnilega nákomnast,
hann skilur þessa drengi — eða dreng
— næmum, upplifuðum skilningi og lán-
ast iðulega að Ijá honum lifandi, listræna
túlkun. Þótt sögurnar séu ólíkar inn-
byrðis er uppistaða þeirra af einum toga:
drengir Ingimars lifa flestir í eigin heimi
drauma, óska eða blekkingar, og eiga ekki
nema litla samleið með öðru fólki. En
þessi heimur fær ekki staðizt harðskipt-
inn veruleik aukinnar lífsreynslu eða
hrottaskap og skilningsleysi fullorðna
fólksins; drengirnir eru staddir á vega-
mótum barns og unglings, og sögurnar
segja með einu móti eða öðru af þeim
þáttaskilum sem þar verða, og þegar bezt
lætur öðlast þær um leið miklu víðtækara
mannlegt gildi. Þannig er t. d. um fyrstu
sögu bókarinnar, Regn, um dreng sem
gengur allur á vald draumi sínum unz
hann er kominn í ófæru, fíngerð og hóf-
söm lýsing sem nær ríkum listrænum
áhrifum fyrir einfaldleik sinn og ýkju-
Icysi. Þessi saga er kannski bezt í bókinni
ásarnt Snjó sem er gædd sömu kostum.
Þar er fjallað undir niðri um svipað efni
og í Kysstu mig þótt sögurnar séu ólíkar
að ytri gerð, og nú nær Ingimar miklu
þróttmeiri og minnilegri tökum á efnivið
sínum. Snjórinn er lifandi tákn þess
hreinleika og sakleysis sem drengurinn í
sögunni finnur að er að glatast sér án
þess að vörn verði við komið; og lýsingin
á kynferðiskukli barnanna er hæfilega
mögnuð andstæða fegurðardraums drengs-
ins án þess að þar sé þó of langt gengið
eða lýsingin verði of klúr. Einhverjum
kann að blöskra hversu opinská þessi
lýsing er, en ég sé ekki að það sé á
kostnað sennileika, og fyrir vikið fær
sagan ríkari spennu, tákn hennar verða
magnaðri, en ef eitthvað væri niður fellt.
í Huldumanni fjallar Ingimar enn um
svipað efni, en nú á hófsamari og kunn-
uglegri hátt; það er einnig mjög vel gerð
saga og stendur jafnfætis þeim sem áður
hafa verið nefndar. Rottuveiðar lánast á
hinn bóginn ekki eins vel; það er at-
hyglisvert hversu höfundi mistekst þar
áflogalýsingin sem þó ætti að vera brenni-
punktur sögunnar, og fyrir vikið verður
hún áhrifaminni en ella. Það er kannski
of langt gengið að álykta af þessu eina
atriði að Ingimar láti ekki að tjá tilfinn-