Andvari - 01.07.1962, Page 127

ANDVARI
ÍSLHNZK SAGNAGLllÐ 1961
237
Raun hans verður lesanda ekki veruleiki
með því að höfundurinn sér hann ævin-
lega að utan og ofan; pilturinn er ekki
annað cn leikhrúða í dæmisögu sem að
vísu er raunaleg með tilliti til þess veru-
leika sem sagan er ofin um, en skortir
í sögunni allt tragískt gikli, og raunar
allt bókmenntalegt snið. Svipuð lýti eru
á Vor fyrir utan þó þetta séu óskyldar
sögur. Það sem þar vekur áhuga er lýs-
ing gömlu konunnar, en hún er reyndar
öll í molum og víða næsta yfirborðsleg.
Langur hluti sögunnar er í staðinn við-
kvæmnisleg og næsta væmin lýsing á
„tilfinningalífi" fugls og drepur hinu
eiginlega söguefni á dreif. Þetta gremsl
lesanda með því að ekki leynir sér í sög-
unni að úr þessum efnivið hefði með
þróttmeiri tökum, einlægara viðhorfi,
mátt gera minnilega sögu. Nokkuð öðru
máli gegnir um Dýrasögu, nýja af nál-
inni, sem þó er einnig misheppnuð. Idún
segir af hatursofsókn fullorðins manns
gegn lítilli stjúpdóttur sinni, en persón-
ur sögunnar eru svo ýktar og lítilsigldar
í senn, að þær verða aldrei trúverðugar,
taumlaus óhugnaður sögunnar lýtur eng-
um listrænum tilgangi.
Þetta fyrsta sagnasafn Ástu Sigurðar-
dóttur rnegnar sem sagt ekki að uppfylla
þær vonir sem fyrstu sögur hennar gáfu
tilefni til. Þær eru enn sem fyrr athyglis-
verðustu verk hennar. Hins vegar leyna
sér hvergi ríkir og upprunalegir hæfi-
leikar hennar, þótt þcir virðist tæpast
hafa tekið eðlilegum þroska á tíu árum.
Þcirra sér stað með einu eða öðru móti
í öllum sögum þessarar bókar. Megin-
styrkur Ástu er hin nakta, frumstæða
lífsskynjun hennar, opinskár og hlífðar-
laus stílvilji. Þetta dregur hana drjúgt
í beztu sögunum, en maður hlýtur að
óska henni ríkari listrænnar ögunar, þrótt-
meiri átaka við mál, stíl og efnivið.
9
Eins og vikið var að í upphafi fer því
allfjarri að hér hafi verið gert tæmandi
yfirlit um íslenzka sagnagerð árið 1961.
Auk þeirra verka sem ræcld hafa verið
að framan man ég í svip eftir níu nýjum
frumsömdum skáldsögum íslenzkra höf-
unda sem út komu á árinu; og auk þess
komu út sýnisbækur a. m. k. tveggja
höfunda með úrvali úr eldri verkum. Má
þó vel vera að enn sé eitthvað vantalið.
Þess er kannski vert að geta að af þess-
um níu skáldsögum eru sjö eftir konur;
og væri að vísu sagnagerð íslenzkra
kvenna út af fyrir sig skemmtilegt at-
hugunarefni. Það kann að véra að ein-
hver þessara sjö sagna hefði verið álitleg
til umræðu hér, en á hitt er að líta hversu
skáldkonum okkar er gjarnt að rita sagna-
flokka í stað þess að láta sér nægja eina
sögu í senn. Þannig hafa þær tvær sem
einna fremstar munu taldar, Elínborg
Lárusdóttir og Ragnheiður Jónsdóttir,
báðar gefið út framhaldsbækur í ár. Elín-
borg lýkur sögu sem hún hóf í fyrra, og
einsætt virðist að framhalds sé von á
sögu Ragnheiðar frá í haust, Mín liljan
fríð. Falla sögur þeirra beggja því utan
við ramma þessarar greinar; og sama gildir
um sýnisbækurnar tvær, þeirra Krist-
manns Guðmundssonar og Friðjóns
Stefánssonar.
En „íslenzk sagnagcrð" er engan veg-
inn fullrædd þótt sjálfum skáldsögunum
hafi verið gerð nokkur skil. Þær sögur
sem virðast njóta hér einna mestrar lýð-
hylli um þessar mundir eru engar skáld-
sögur heldur ævisögur í einu formi eða
öðru. Sívaxandi fjöldi minningabóka,
samtalsbóka, endurminninga og ævisagna
kemur hér út á hverju ári, og eru gjarna
þær bækur sem mesta athygli og sölu
hljóta ár hvert. Eins og allir vita hafa
tveir úr hópi fremstu höfunda okkar á