Andvari

Årgang

Andvari - 01.03.1969, Side 96

Andvari - 01.03.1969, Side 96
94 KAHL KRISTJÁNSSON ANDVABI Hið stórskorna í skáldskap Kristjáns og málkynngi hans út af fyrir sig lifir ekki lengst, heldur það, sem talar beinast til hjartans, af því að mannlegt hjarta finnur til á sama hátt öld eftir öld, þó að annað breytist. Kristján orti snilldarleg frásagnarkvæði í leikrænum stíl svo sem: Heimkom- una og Eliki er allt, sem■ sýnist. Hann orti Þorrakvæðið: Nú er frost á Fróni, sem er ákaflega sönn og lifandi þjóðlífslýsing. Hann orti hrífandi ættjarðar- söngva, s. s. íslancl — ísland, ó ættarland, og Norðnr við heimskaut. Og hann orti byggðasönginn: Þar sem að fyrst stóð vagga vor. í öllum þessum kvæðum er það dýpt og máttur tilfinninga skáldsins, sem gefur þeim mest gildi. Og svo rnikið og voldugt skáld var Kristján Jónsson á því sviði, að honurn auðnaðist að túlka tilbrigði andvarpsins frá brjóstum mannanna, og að ná í ljóð sitt eilíflegu gildi táranna fyrir mannlegar sálir, og sígildri, tærri sorgartilfinningu einfarans, sem yfirgefur heimaslóðir og leggur út á kaldan sand óvissunnar. Skáldskap Kristjáns Jónssonar var vel tekið af þjóðinni og ljóð hans strax almennt lærð og sungin. Vert er til frásagnar, að árið 1911, þegar ljóðmæli hans komu út í 4. sinn — Washington útgáfan 1907 þar með talin — þá höfðu — hygg ég — ljóðmæli einskis annars 19. aldar skáldsins komið svo oft út. Árið 1907, eða um 40 árum eftir að Kristján andaðist, hélt Guðmundur skáld Guðmundsson fyrirlestur um Kristján Jónsson á ísafirði. Hóf hann ræðu sína með þessum orðum: „Varla er nokkur sá kotbær á íslandi, þó að farið sé lengst upp til fjalla, að fólkið þar kannist ekki við Kristján Jónsson skáld og kunni fleiri eða færri ljóð eftir hann. Ég efast um, að nokkurt skálda vorra hafi náð jafn almennri þjóð- hylli og vinsæld alþýðu og hann. Þjóðin hefir tekið innilegu ástfóstri við ljóðin hans. Henni er sem hún heyri í þeim endurhljóm frá innstu strengjum hjarta / << sins . Þetta var álit Guðmundar skálds Guðmundssonar fyrir 60 árum. Seinna nokkru, á stuttu tímabili, var sem nafn Kristjáns Jónssonar heyrðist sjaldan nefnt, og þeirri kenningu skaut upp, að hans tími hjá þjóðinni væri að verða búinn. En þetta reyndist misskilningur. Sum kvæði hans hverfa að sjálf- sögðu inn í nóttina svörtu — og eru horfin — rýma fyrir nýrri skáldskap, en beztu Ijóð hans eru sígild vegna þeirra óbreytilegu og ótímabundnu mannlegu tilfinn- inga, sem þau eru svo sönn tjáning fyrir. Þau geymir fóstran hans góða, gamla sér við hjarta, eins og Matthías spáði fyrir hundrað árum. í kvæðinu Dettifoss tókst Kristjáni, þótt hann væri aðeins 19 ára, þegar hann
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132
Side 133
Side 134
Side 135
Side 136
Side 137
Side 138
Side 139
Side 140
Side 141
Side 142
Side 143
Side 144
Side 145
Side 146
Side 147
Side 148
Side 149
Side 150
Side 151
Side 152
Side 153
Side 154
Side 155
Side 156
Side 157
Side 158
Side 159
Side 160
Side 161
Side 162
Side 163
Side 164
Side 165
Side 166
Side 167
Side 168
Side 169
Side 170
Side 171
Side 172
Side 173
Side 174
Side 175
Side 176
Side 177
Side 178
Side 179
Side 180
Side 181
Side 182
Side 183
Side 184
Side 185
Side 186
Side 187
Side 188

x

Andvari

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.