Andvari - 01.01.1971, Side 48

46
PÁLL EGGERT ÓLASON
ANDVARi
synjað um kennaraembætti, ef hann hefði viljað, eða aðra yfirkennarastöðu, ef
tvö hefðu verið þau embætti. Jón tók þessum úrslitum vel og lét engan bilbug á
sér finna; „þú ert ánægður, þó að ekki kæmist Iþú að skólanum," segir síra Hall-
dór Jónsson í bréfi til hans, 30. sept. 1846.1)
Urn þetta leyti eða brátt eftir að Jón var kvongaður, bötnuðu hagir hans til
muna, sem fyrr er lýst. Hann varð skjalasafnsskrifari og bókavörður í hinu ný-
sto-fnaða skjalasafni og bókasafni fornfræðafélagsins. Föst árslaun 'hans námu þá
500 rd., þar aif 200 frá skjalasafninu og 300 úr Ámasjóði sanítals í styrk og auka-
vinnu, og talsverðar aukatekjur hafði Jón fyrir ritstörf. Bráðlega var og skjalasafns-
skrifarastarfið í fornfræðafélaginu gert að skjalavarðarembætti og laun þar bætt,
hækkuð upp í 600 rd. um árið. Að vísu var það undir 'hælinn lagt, hvort sú staða
héldist föst, með því að veitingin var til tveggja ára í senn, en sú var þó ætlun
allra, sem að stóðu, þó að síðar yrði annað uppi á teningnum, og var Jóni þó
bætt það með biðlaunum fyrst og styrk síðan til fræðimannastarfsemi. Og þegar
Jón var gerður að skrifara í stjórn Árnasafns, fylgdu þar með 300 rd. árslaun.
Hafði Jón þá, er hér var komið, 900 rd. föst laun, auk aukatekna; var það á við
hin betri embætti heima fyrir á Islandi, en í aukatekjum var honum drýgst við-
búnaður að lagasafni og umsjá þess, en til þess var lengi lagður 600 rd. styrkur
á ári. Þó var mest um það vert manni með tilhneigingum Jóns, að hér var um
rnjög næðisamar og frjálslegar stöður að ræða, svo að hann gat nálega óskiptur
gefið sig við þeim störfum og málefnum, sem hann hafði mestan hug á.
En ekki missti samt Jón sjónir af skólanum enn um hríð eftir þetta. Kom og
bráðlega fyrir sá atburður í sögu skólans, er mjög greip þá hugi manna og lengi
hefir verið mönnum minnistæður síðan, en það er uppþot það, er varð í skólan-
um skömmu eftir nýár 1850. Þarf hér ekki né á við að rekja það mál að tildrög-
um né gangi; er og flestum kunnugt í meginatriðum.2) Hugðu þá margir til Jóns
Sigurðssonar til yfirstjórnar í skólanum og töldu hann manna færastan, þeirra er
þá var um að ræða, til þess að gera þær umbætur í skólanum, sem þörf var á, og
reisa við aftur fuila stjórnsemi þar. Segir síra Guttormur Guttormsson í Stöð í
bréfi til Jóns, 7. okt. 1850, að það sé jafnvel „almannaorð, að“ Jón „verði
rektor“.3) Sjálfur Helgi byskup Thordarsen, sem var í yfirstjórn skólans sam-
kvæmt embættisstöðu sinni, tjáir Jóni í bréfi 18503) að fyrra bragði, að hann
vilji helzt fá hann í rektorsstöðuna. Byskup og amtmaður Suðuramts (þ. e. stift-
amtmaður) höfðu þá yfirstjórn skólans („stiftsyfirvöld"). Jafnvel þá þegar um
1) Þjskjs.
2) Sjá t. d. grein í Skírni 1914.
3) Þjskjs.