Andvari - 01.01.1971, Qupperneq 90

GUNNAR THORODDSEN
ANDVART
„Fyrst og fremst ber mér að þakka 'hinum háttvirtu þingmönnum fyrir
þann sóma, sem þeir hafa veitt mér með því að kjósa mig til forseta á þingi
þessu, og ég vona jafnframt og bið, að þér vorkennið, livað mér kann að
ylir sjást, og sýnið mér þá velvild, að styðja vanmátt rninn, þegar á liggur.“
Jón Sigurðsson var forseti alþingis árin 1849, ’53, ’57, ’65, ’67, ’69, ’71, ’73,
og eftir að deildaskiptingu var á komið með stjórnarskránni 1874, var bann
forseti sameinaðs alþingis og neðri deildar árin 1875 og 77. Árin 1855, ’61, ’63
og ’79 kom hann ekki til þings.
Þau þing, er Jón var ekki í forsæti, árin 1845, ’47, ’51 (þjóðfundur) og ’59,
tók hann jafnan mikinn þátt í umræðum, enda oftsinnis framsögumaður og lét
öll meiri háttar mál til sín taka. Á fyrsta þingi tók hann til máls um 80 sinnum.
Meðan hann var forseti, flutti hann fáar ræður um önnur málefni en stjórn og
störf þingsins, en þeim mun eftirminnilegri, þegar hann tók til máls.
Þingfundum stýrði hann af skörungsskap. Hvatti hann þingmenn til starfa
og sagði fyrir um vinnubrögð. Stundum skaut hann inn athugasemdum til þess
að skýra mál og upplýsa. Fyrir kom, að hann áminnti alþingismenn. 1853 biður
hann þingmenn tala sem varlegast út af aðfömm konungsfulltrúa á þjóðfund-
inurn. 1857 kornst einn þingmanna svo að orði, að stjómin yfir oss væri óviss og
reikandi og Iiefði hann heyrt útlendan mann svo að orði komast, að hún væri
eins konar viðrini. Þá mælti forseti: „Ég álít ekki, að þingmaðurinn hafi rétt til
að brúka þessi orðatiltæki."
í umræðum um þingfararleyfi Jósefs Skaftasonar læknis svaraði Havstein
amtmaður Jóni Guðmundssyni ritstjóra og þingmanni Skaftfellinga og las upp
málsgrein úr blaði hans, Þjóðólfi. Forseti sagði: „Ég verð að biðja þingmanninn
að balda sér við efnið, en slá ekki út í þá sálma, sem því eru lítt viðkomandi."
Havstein: „Mér linnst þetta vera nrálinu viðkomandi og því til upplýsingar."
Konungsfulltrúi: „Ég verð þó að vera forsetanum samdóma í því, að það eigi
miður við að draga blaða-artíkula inn í þingræðurnar.“
Lagði nú einn þingmanna til, að umræðum yrði hætt. Þá segir Jón Guð-
mundsson: „Má ég tala nokkur orð?“
Havstein: „E1 þessi þingmaður fær að tala, þá verð ég að biðja um orðið líka.“
Forseti: „Á meðan ég er forseti, þá er það mitt að gefa þeim orðið, sem á það.
Þingmaður Skaftfellinga hefir orðið.“
Að lokinni ræðu Jóns Guðmundssonar segir Havstein, sem var 2. konung-
kjörinn: „Má ég nú tala? Ég veit ekki, hvort ég má tala; því það lítur svo út,
sem vissir menn séu einir um orðið.“
Forseti: „Hinn háttvirti þingmaður veit þó svo mikið til þingreglu, að ekki