Andvari - 01.01.1971, Page 97

ANDVARI
RÆÐUMENNSKA JÓNS SIGURÐSSONAR
95
og getum vér þá beðið nokkurn tíma enn. Eða þessari stjórnarskipun verði
þröngvað upp á oss, og þá gæti reynslan sýnt, hvort það er nokkur framför.
Sumir 'hafa spáð því, að stjórnin muni íþyngja oss með álögurn og alls konar
lögleysum. Það lýsi öldungis óhæfilegri tortryggni í garð stjórnarinnar.
Hin skipulega bygging og rökvísi þessarar ræðu á sér hliðstæður í ílestum
meiri háttar ræðum Jóns Sigurðssonar. Grunnmúruð þekking á málefnum, heið-
ríkja í Jiugsun, röksamleg röðun efnis, ljós framsetning eru aðal þeirra og ein-
kenni.
Rödcl og ræðuflutningur.
Um rcdd Jóns Sigurðssonar eru til á víð og dreif nokkrir vitnisburðir sam-
tíðarmanna hans. Þær frásagnir hafa verið bornar saman og dregnar af þeim
ályktanir.
Röddin var karlmannleg, sterk og skýr, og rómurinn mikill yfir málinu. Mál-
rómurinn var fyrirferðarmikill, einkurn ef Jón komst í hita og brýndi raustina.
Björn M. Olsen getur þess, að hin sterka, karlmannlega rödd hans hafi haft
nokkurs konar málmlireim. Flestir kalla hana þægilega og sumir mjúka.
Jón Sigurðsson hafði skýran framburð. Vinur Jóns góður, Páll Melsteð sagn-
fræðingur, segir, að hann liafi verið skýrmæltur og nokkuð harðmæltur.
Jón flutti ræður sínar þannig, að hann talaði hildaust, mátulega hratt, orðin
streymdu af vörum hans, og honum varð aldrei setningáfall. Var orð á því gert,
hve áheyrilegar ræður Jóns voru og skörulegar. Á einum stað er sérstaiklega getið
um landshöfðingjaveizlur, þar sem Jón mælti skörulega fyrir skálum.
Alvöruhragur var alltaf yfir ræðum Jóns. Hann beitti sjaldan kímni eða
háði. En vel var hann vígur með því vopni. Napurlega notar hann háðið um
Trampe greifa í grein um þjóðfundinn í Nýjum félagsritum 1852. Er því lista-
vel lýst, er Trampe átti að verða oss sem Hallvarður gullskór, sem gerði hinn
nýja sáttmála við Islendinga; mætti nærri geta, að auðveldara væri að henda
landsmenn í kvínni nú, þegar þeir ættu að vera eins og horrollur á vori, eftir
600 ára innistöðu, en um þær mundir, er þeir höfðu gengið sjálfala á afrétt
frelsisins um margar aldir.
Öllum ber saman um þann alvöruþunga, sem hvíldi yfir ræðum Jóns. Áheyr-
endur fundu, að hugur fylgdi rnáli. Stundum er getið um þykkjuþunga. Mál-
færslan öll mótaðist af hinum sterka persónuleika. Hann talaði eins og sá, sem
vald hefur. Það vald átti rót sína í því töframagni, sem streymdi út frá persónu
hans, í hinni djúpstæðu þekkingu og í því trausti, sem hann naut.