Andvari - 01.01.1981, Page 33

andvari
ÞÓRBERGUR ÞÓRÐARSON
31
án þess að neita því að Þórbergur var stundum eklti nógu vandlátur um
efni og virtist stundum ekki ætla sér meira en að vera einber safnari (compila-
tor) og að hann hafði persónulega kæki, sem lesandanum kann að leiðast og
hann verður að fyrirgefa líkt og hann fyrirgefur kæki vinar síns.
Hér mun nú hlýða að nefna aftur sérkennilegasta rit Þórbergs, hans
óviðjafnanlegasta verk að ýmissa dómi, Sáhninn um blómið. Því er ekki
öðruvísi farið en þeim ritum sem nú hafa verið nefnd að því leyti að skáld-
skapur þess sprettur fram úr nákvæmnis-áráttu og sannleikstrú. Gleði og
sorg eiga þar heima og taka lesandann fanginn, og bjartsýni og bölsýni; þar
er kveðið um tímann og um guð, urn manneðlið, í von og örvæntingu, og
þó er þetta bók sem börn kunna bezt að meta. En því er hún aðeins nefnd
hér undir lokin að mjög langt mál mundi þurfa til að gera henni sæmileg
skil, og þá hefði annað ekki komizt að.
XII
Vel má sjá það á frásögn Ofvitans að Þórbergur hefur ekki verið neitt
frábitnari pólitík á þeim tíma sem sú bók segir frá en aðrir ungir menn.
Og síðar má víst segja að Þórbergur hafi sjaldan látið pólitísk mál dagsins
framhjá sér fara. En að pólitíkin bafi verið sterkasti þátturinn í fari hans
er ólíklegt. Og einkum mun hann oft hafa lagt það á sig að hafa eigin
skoðanir á pólitískum málum. Pólitískur áhugi hans mun hafa gufað upp
í fyrstu um leið og Millilandafrumvarpið hvarf úr hugarheimi hans: ,,Dagar
hins mikla tildragelsis voru eilíflega gengnir til viðar.'"'1’ Og pólitík hefur
ekki orðið honum áhugaefni á ný fyrr en eftir að hann kemur úr fyrstu utan-
för sinni haustið 1921: „Eftir heimkomu mína gerðist óvenjulega hlægilegur
atburður í þjóðlífi voru. Hann dró athygli rnína ofan úr draumsölum him-
msins niður í hlandforir veruleikans, sem vér köllum jarðneskt líf. Upp
Ur því tók ég að lesa og brjóta heilann um þjóðfélagsmál. Og ég varð eld-
i’auður jafnaðarmaður. Áður var ég aðeins hversdagslegur, velviljaður um-
hótamaður/"1' Samt varð Þórbergur aldrei stjórnmálamaður. Og á þessu
sEeiði hans, milli 1921 og 1935(?), sem hann styður áreiðanlega Alþýðu-
flokkinn, er ádeila hans ekki pólitísk sérstaklega, en fremur á mórölskum
°§ nrannúðlegum grunni. En þess er samt að gæta að aðrar áherzlur voru
þá í pólitík en síðar varð, og er líklega áræðandi að segja að á þessum árurn
hafi pólitík sósíaldemókratískra flokka stundum snúizt meira um mannúð
en hagfræði, eða um mannúð gegn hagfræði. Hinsvegar verður það oft ljóst
Þórbergur hefur viljað ráða sinni pólitík sjálfur, en lengi staðið nálægt