Andvari - 01.01.1992, Side 16

14
GUÐMUNDUR ARNLAUGSSON
ANDVARI
Sigurður Guðmundsson fæddist 3. september 1878 að Æsustöðum í
Langadal. Hann fæddist tveimur mánuðum fyrir tímann og var því
tvísýnt um líf hans fyrstu vikurnar. En móður hans hugkvæmdist að
láta vinnukonur sínar skiptast á að liggja hjá honum í rúmi í kaldri
baðstofunni til að halda á honum hita.
Sigurður var því veikbyggður og táplítill framan af ævi, veiktist
oft, óx hægt og óttuðust sumir að hann væri vangefinn. Það álit
breyttist þó snögglega er hann fór til kirkju níu ára gamall og gat
endursagt ræðu prestsins nokkuð nákvæmlega þegar heim kom. Þá
snerist almenningsálitið við: margir héldu hann ofvita. En til venju-
legra sveitastarfa dugði hann lítt og var því látinn sitja yfir ám í hlíð-
um Æsustaðafjalls. Það taldi hann síðar á ævinni hafa verið þrosk-
andi starf, þar var hann sjálfs sín húsbóndi og vandist á að rækja
trúnað við sjálfan sig og starf sitt. „Það fylgir því ósvikin nautn að
þokast smám saman ofar og ofar. Það reyndi ég í æsku í smala-
mennsku og hjásetu í Langadalsfjöllum, og hefir slíkt aldrei liðið úr
minni mér“, skrifar Sigurður áratugum síðar.
Sigurður varð snemma efasemdamaður í trúarefnum. „Hann var
fermdur mjög á móti vilja sínum, sárnauðugur, og lét ekki ferma
okkur systkinin, en skíra þó, enda var móðir okkar prestsdóttir“,
skrifar Olafur sonur hans þeim er þetta ritar.
Sigurði var ekki sýnt um líkamleg störf og þurfti að huga að því
hvað hann ætti að taka sér fyrir hendur þegar þar að kæmi. Þórarinn
Jónsson á Hjaltabakka var tvo stutta vetrarkafla heimiliskennari hjá
foreldrum Sigurðar, þá ungur maður. Sigurður minnist hans með
mikilli hlýju:
Hann gerðist félagi minn, enda vorum við látnir sofa saman, og oft var hann
við mig hlýr í viðmóti og viðtali. Þótt eg væri mjög óþroskaður að jöfnum
aldri, talaði hann við mig sem fullorðinn væri um skáldskap, trúarbrögð og
stjórnmál. Hann er hinn eini kennari, sem mér finnst hafa haft nokkur áhrif
á mig. Hann hvatti föður minn fastlega til að láta mig fara langskóla-veginn
sem nú er kallaður svo.2
Faðir Sigurðar mun hafa verið mjög hikandi við að senda hann suður
og kosta hann til náms, en móðir hans fékk því þó framgengt. „Guð
einn veit hvað það kostaði mig“, skrifar hún löngu síðar í bréfi til
Halldóru tengdadóttur sinnar. - Sigurður lærði undir skóla hjá séra
Stefáni M. Jónssyni á Auðkúlu, þá 16 ára gamall. Björn sonur Stef-