Andvari - 01.01.1992, Qupperneq 91

ANDVARI
„ALT ER LYGI NEMA ÁSTIN '
89
Steinn Elliði vankast þegar hann gerir tilraun til þess að fyrirfara sér.
Honum finnst hann vera í miklum mannfjölda á Leicester Square.
Mergðin var svo afskapleg, bæði á torginu sjálfu og strætunum sem að því lágu, að
sporvagnaumferð og bifreiða hafði stöðvast, en gamlar konur og börn tróðust undir í
þúsundatali án þess nokkur gæfi því gaum eða hirti um að tína þessa veslínga saman
og koma þeim undan.
Hvað var á seiði? (Bls. 189)
Þarna er verið að krossfesta Jesúm Krist og krossfestingin vekur athygli
mannfjöldans en mannfjöldinn tekur ekki eftir konunum sem troðast und-
ir. Draumur Steins Elliða er martröð en hún dregur upp táknræna mynd af
stöðu gamalla kvenna og barna.
Þegar Diljá segir Steini Elliða að ömmu hans þyki vænt um hann segir
hann: „Iss, kellíngar!.“ (Bls. 260) Diljá finnst hún vera lítið mennskt barn
alið upp meðal trölla. Konur eru smáar en karlmennirnir tröllvaxnir.
Steinn Elliði velur að hafna samlífi við konur en lesandinn skynjar að það
er vegna þess að hann getur ekki myndað tengsl við aðra. Steinn Elliði
skríður í skjól hjá guði af því að hann getur hvorki elskað sjálfan sig né
konur. Fyrirlitning Steins Elliða á konum dregur fram ágæti þeirra. Ekki
getur farið fram hjá lesendum að miklir brestir eru í persónuleika hans en
Diljá er heil í ást sinni. Andstæður þeirra eru konum í hag. Þó svo að
Steinn Elliði hafni konum veit hann að án konunnar er ekkert sköpunar-
verk og að konan er ekki aðeins móðir mannanna, heldur dýrlinganna,
jafnvel Jesú Krists sjálfs.
Skakkafall
Halldór Laxness verður fyrir óvæntu skakkafalli sumarið áður en hann fer
til munkanna í Saint Maurice de Clervaux. Dagar hjá múnkum kemur út
1987 og þar gerir Halldór loks grein fyrir líðan sinni.
Heldur virðist hafa farið að skyggja í sál minni síðsumars af ýmsum ástæðum. Ég
hafði þá orðið fyrir óvæntu skakkafalli, feingið bréf með fregn um að ég hefði gert
stúlku barn í Rönne fyr um sumarið. Ég hafði áhyggjur af því að sá atburður yrði til
að setja mér strik í reiknínginn. Barnsmóðir mín var íslensk, milli tvítugs og þrítugs,
og hafði verið starfsstúlka hjá fólkinu þar sem ég var setugestur um skeið.
Er barnið fæddist árið eftir reyndist það vera stúlka. Ég sá hana ekki fyr en eftir
mörg ár. Lausaleiksbörn hafa ekki mikinn stuðníng í feðrum sínum annan en þann að
það er borgað með börnunum. Móðirin fluttist síðar híngað til lands með barnið.
Hún er enn á lífi, háöldruð. Dóttir mín er roskin kona í Reykjavík og heitir María.
Ég hef altaf haft samband við hana og aldrei verið nein misklíð eða óþægindi þará-
milli.