Andvari - 01.01.1914, Qupperneq 109

Bréf frá Baldvin Einarssyni.
105
þeim tíðum, að landstjórnvísi og lögvísi hefir verið sárlitil
á íslandi á þeim dögum. Eg geri ráð fyrir að þér munuð
svara: Mun þessu ei álíka varið nú öllusaman, eða hvað leyfir
oss að vœnta annars betra? Eg svara aptr: þó að mestrþorri
embætismanna þeirra, er nú eru á íslandi, taki hinum fyrri
mönnum lítið og sumir eklcert fram í þeim visindum sem
lúta að stjórnvísi og lögvísi (Esprit de lois), þá má eg þó
fullyrða það, að þeir séu þó nokkrir er það megi með
sanni um segja, og að hinna íslenzku yfirvalda intellectu-
elle máttr sé nú meiri en áðr, þegar á allt er litið. En
þótt það nú ekki væri, sem er, þá er sú von grundvölluð
á góðum rökum, að slíkt fari batnandi, og það á skömm-
um tíma. Menn læra meir og meir að þekkja téð visindi
við Universitetet, hin constitutionelle landstjórn mun rót-
fesfast meir og meir í Európu og innrætast í þjóðafífið,
fáir verðslegir embættismenn munu liéreptir verða júristar,
íleiri andlegrar stéttar vitja háskólans; skólinn á 'íslandi
mun smámsaman eflast og aukast; ritgjörðir munu leggja
fastari grundvöll fyrir landstjórnarhugmyndir manna, sjálf-
ar landþíngisnefndirnar mundu reka hvað fastast á eptir.
er Chimære, segið þér. Eg neita því þvert, því að á
öllu þessu briddir nú þegar, og sumt er þegar fullvíst; og
altént verðr nokkuð ágengt. Nú segi eg enn fremur: Hvað
var það sem gerði alþíng svo ávaxtarsamt i fornöld? Upp-
lýsingin, það, að landsmenn þekktu þess rétta eðli, þess
réttu þýðíngu, og kunnu að fara með það. Þetta seni eg
taldi áðan leiðir til hinnar sömu upplýsíngar, því skyldi
alþíng þá ekki verða ávaxtarsamt á vorum tíðum?
Nú kem eg þar að, er þér spyrjið: Haíið þér yfirveg-
að þjóðarinnar núverandi siðgæði og sinnisfar? Eg svara:
já mörgum sinnum, en þó segi eg ekki þar fyrir, að eg
þekki hvorttveggja, allrasízt það seinna. Þó mun eg segja
yðr ætlan mína þarum i samanburði við fandþíngið. Sið-
ferðið er ekki gott, það veit eg vel, en það er ekki verra
en í flestum öðrum löndum. Áríðr og minna fyrir land-
þingið, því bæði á ísland marga ráðvanda menn, sem
framar öðrum mundu verða valdir, og líka eru þeir menn
opt ekki síðr dugnaðar og vitsmuna menn, sem litið þykja