Andvari - 01.01.1914, Blaðsíða 127

Skilnaður Norðmanna og Dana.
123
norska þjóðin var eigi síður ófullveðja í verslunar-
málum en í stjórnmálum. I3etta álíta nú flestir aðal-
orsökina til hinnar miklu og skyndilegu hnignunar í
norsku þjóðlífi. Og sjálfsagt stafar pólitískur og
andlegur vanmáttur Norðmanna á þessum öldum að
miklu leyti af því, að þá vantaði mentaðar og auð-
ugar yfirstéttir til forvígis. En ekki er því að neita,
að ekki virðist þó ísland hafa staðið betur að vígi
að þessu leyti heldur en Noregur, og féll okkur þó
aldrei svo ketill í eld sem Norðmönnum. Við héld-
um þó máli okkar og þjóðlegri menningu, þó að við
værum ekki annað en bláfátæk bændaþjóð. Og mun
tæpast ofdjarft til getið, að hin forna bókmenning
íslendinga hafi þar riðið baggamuninn. Hún gat ekki
hjálpað Norðmönnum, því að hún var aldrei norsk,
heldur alíslensk, þó að Norðmenn nú á dögum séu
að skemta sér með því, að kalla hinar fornu bók-
mentir vorar norsk-íslenska sameign-------.
Eftir 1600 er eins og dvalanum fari nokkuð að
létta af Norðmönnum. Efnahagur þeirra fór batn-
andi og það hafði nokkra þýðingu, að konungsvald-
ið danska studdist að nokkru leyti við Norðmenn í
baráttu sinni við aðalsvaldið í Danmörku. í Noregi
dó aldrei út eridurminningin um það, að konungs-
valdið væri arfgengt og af því liöfðu Danakonungar
mikla siðferðislega stoð í tilraunum sínum til þess
ná einveldinu í sínar hendur. Eftir að einveldið
komst á 1660, verður svo Noregur að lögum full-
komlega jafnrélthár Danmörku, bæði löndin eru eitt
ríki, en auðvitað er þungmiðja þess ríkis í Dan-
mörku og því nálega eingöngu stjórnað eftir dönsk-
um geðþótta og Dönum til hagsmuna. En ekki verð-
ur vart við neina óánægju hjá Norðmönnum út af